Tematrio - Nobelprisvinnarar

TeLyrans Noblesser er ein veldig fin, svensk bokblogg som eg har lese ei stund. Nå har forfattaren av bloggen invitert andre bloggarar til ein "tematrio", noko eg synest høyrest ut som ei morosam utfordring. Den første trioen er:



Vilka är dina tre favoritböcker skrivna av författare som erhållit Nobelpriset?





Eg har på langt nær lese alle nobelforfattarane, og då eg bladde meg gjennom lista på Wikipedia, for å sjekke at eg ikkje bomma fullstendig på valet av forfattarar, slo det meg at dette kanskje hadde vore eit prosjekt for tida framover. Det er i alle fall veldig mange namn på denne lista, som eg kunne tenke meg å ha lese.

Men tilbake til utfordringa, her er mine tre favorittar (eg har tolka spørsmålet til bøker skrivne av nobelprisvinnarar, ikkje utelukkande titlar som har vunne nobelprisen):

1. Kejsarn av Portugalien av Selma Lagerlöf: Dette er ein roman om husmannen som utvikler ei vrangforestilling om at han er ein portugalsk keisar, etter at dottera flytter heimefrå. Selma Lagerlöf har ei heilt spesiell evne til å skildre psykiske forstyrringar frå innsida til hovudpersonen, på ein slik måte at lesaren får vere med og oppleve det som skjer inne i romankarakteren. Dette gjer ho på ein ekstra god måte i denne romanen.

2. Jenny av Sigrid Undset: Jenny var gjennombrotsromanen til Sigrid Undset, og min personlege favoritt. Den handlar om Jenny som reiser til Roma og lever i kunstnarmiljøet der, hennar forhold til kunstnaren Helge Gram og seinare til faren hans. Det er lenge sidan eg las boka, men ho gjorde sterkt inntrykk. Når eg skriv nå, kjenner eg at eg må lese ho om igjen snart.

3. Mitt navn er Karmosin av Orhan Pamuk: Dette er den einaste boka eg har lese av ein nobelprisvinnar før han vann nobelprisen. Handlinga er lagt til 1500-talet i Istanbul, kor både ei kjærleiksforteljing, eit mord og forteljinga om dei muslimske miniatyrmalarane ved Sultanen sitt hoff er sentrale. Kapitla har ulike forteljarstemmer, alt frå liket av den myrda mannen, dei ulike hovudpersonane, til ein mynt får fortelje sine historiar. Dette gjer romanen ei spenning, og ein må som lesar vurdere kven av desse forteljarane ein skal stole på.

Meir krim

Kakkerlakkene
Aschehoug 1998
337 sider
Kakkerlakkene er historia om den gongen Harry Hole blir sendt til Thailand for å bistå politiet i Bangkok med etterforskinga av mordet på den norske ambassadøren. Eg koste meg med denne boka. Ho var passeleg lett å lese og passeleg spennande.


Rødstrupe
Aschehoug 2000
434 sider



I Rødstrupe blir Harry Hole forflytta til POT og begynner å nøste opp i ein sak etter at dei har funne patronane av ei sjeldan rifle. Det blir trekt trådar tilbake til frontkjemparane under andre verdskrigen og det nynazistiske miljøet i Oslo. Boka setter fokus på den delen av historia om andre verdskringen som ikkje så ofte blir fortald. Og plottet er godt komponert.

Likevel synest eg ho var litt langdryg. Dette skuldast delvis at det blei litt mykje med nesten 800 sider Harry Hole på ei drøy veke. Delvis skuldast det at eg skjønte korleis dei ulike parallellhistoriane var knytte saman relativt tidleg, og blei lei av å vente på at Hole skulle skjønne det. Men eg trur Rødstrupe hadde vore betre om eg hadde latt det gå litt meir tid i mellom desse to bøkene.

Så konklusjonen er vel at eg liker Harry Hole, men eg anbefaler han i passelege porsjonar.

Møte med Frode Grytten

Frode Grytten kjem til Chateau Neuf. Kl. 20.00 vil han bli intervjua i biblioteket og lese novellene sine. Eg gleder meg til å treffe denne mannen.

Om islam og integrering

Eg setter stor pris på at det endeleg er nokon som seier det eg også har tenkt den siste tida. Henrik Thune er ute i dagens Aftenposten og seier at det ikkje er islam, som den religionen islam er, som skaper integreringsproblemer for innvandrarar i Norge:

"Jo, det betyr at det vi ser som uttrykk for islam i Norge, stort sett er uttrykk for noe helt annet enn religion. Det er helt avgjørende å huske at det flerkulturelle Norge nesten utelukkende har rekruttert borgere med muslimsk bakgrunn enten fra områder kjennetegnet av svake statsstrukturer og sterke tradisjonelle landsbykulturer, eller borgerkrig og kaos. Vi tror vi ser islam, men det vi ser er i stor grad overføringer av patriarkalske samfunnssystemer fra deler av Somalia, Nord-Irak og Punjab i Pakistan, eller krigsflyktninger som trenger omsorg. Det er motsetningene by/land eller krig/fred som skaper integreringsproblemer i Norge. Ikke islam."

Somaliarar er ei gruppe innvandrarar som særlig blir trekt fram i integreringsdebattane, fordi dei ser ut til å ha store problem med å tilpasse seg det norske samfunnet. Men er det så rart, at dette nomadefolket som er vandt til å dele med storfamilien og leve frå hand til munn, har problem med å tilpasse seg eit samfunn kor dei skal bu på same plassen, tene pengar, betale rekningar og ikkje minst lære seg å lese for å leve opp til dei krava samfunnet stiller til dei? For Somalia har eit konstruert skriftspråk, som nærmar seg 30 år gammalt, mange har ikkje lært dette språket. Bare dette, viser kor enorme forskjellane på den norske og den somalske kulturen eigentleg er. Og på toppen av dette kjem det faktum som Thune peiker på, dei fleste som kjem til Norge er krigsflyktningar. Eg har ikkje grunnlag for å forestille meg korleis dei har hatt det, der dei har vekse opp med krigen som ein del av kvardagen sin.

Kontrastane til Norge, til alle lovane vi må forhalde oss til, til dei uskrivne normene for normal atferd i samfunnet er enorme. Ikkje minst for dette nomadefolket. Og kva slags apparat blir dei eigentleg tatt i mot med? Kva slags oppfølging og hjelp får dei, for å lære språk for å kunne delta i samfunnet? I kor stor grad får dei eit fullgodt tilbod i opplæring i desse lovane og uskrivne normene, som folk dei møter forventer at dei skal kjenne til?

Det norske samfunnet trenger hjelp til å ta i mot desse menneska, som har ein kulturell bakgrunn og ei verkelegheitsforståing som er så langt unna det samfunnet dei brått befinner seg i. Eg trur det er på tide å slutte å rope om snikislamisering og radikal islam. Denne begrepsbruken bekrefter bare det Thune kaller "en kollektiv avsporing" og heller bruke ressursane på å ta i mot dei menneska som kjem med den bakgrunnen dei har. For det er ikkje religionen islam, som sådan, som er den største utfordringa. Det er dei konfliktane, som så mange einskildpersonar står i, når dei skal tilpasse seg eit samfunn og ein kultur som er så ulik det dei har vekse opp i og det dei kjenner.

Kor fort skriv du?

77 Ord

Speed test

På denne siten fann eg ein fartsmålar for skriving. Morsomt, for oss som ikkje har noko betre å ta oss til.

Poesiens dag

I dag er det poesiens dag, og kva passar vel betre enn å presentere sin favorittlyrikar på ein slik dag? Eg vil gjerne dedikere denne bloggposten til Gunnar Ekelöf, den svenske modernisten som debuterte i 1932 og skreiv fram til han døydde i 1968. Denne dokumentaren gir ein veldig fin introduksjon til forfattaren og hans arbeid.

Eit av dei mest kjendte dikta hans, og det diktet som gjorde at eg fekk auga opp for denne lyrikaren er diktet "Jag tror", første gong trykka i Färjesång i 1941.

Jag tror på den ensamma människan,
på henne som vandrar ensam,
som inte hundlikt löper till sin vittring,
som inte varglikt flyr för mänskovittring:
På en gång människa och anti- människa.

Hur nå gemenskap?
Fly den övre och yttre vägen:
Det som är boskap i andra är boskap också i dig.
Gå den undre och inre vägen:
Det som är botten i dig är botten också i andra.
Svårt att vänja sig vid sig själv.
Svårt att vänja sig av med sig själv.

Den som gör det skall ändå aldrig bli övergiven.
Den som gör det skal ändå alltid förbli solidarisk.
Det opraktiska är det enda praktiska
i längden.

Markus Zusak - Boktyven

Boktyven
Damm forlag 2007
538 sider




I Boktyven møter vi den vesle jenta Liesel, som blir plassert i fosterfamilie hos ein pappa med sølvauge og ei mamma med kartongansikt, i ein forstad til München like før andre verdskrigen. Broren til Liesel døyr på toget, den dagen ho og mora og broren skal reise til fosterforeldra, og dette er det første møtet mellom Liesel og forteljarstemma, Døden. I gravferda til broren, mister den eine assistenten ei lita bok, Graverens håndbok. Liesel tar bok med seg, og motivert av denne boka lærer ho å lese og skrive.

Liesel er ei av dei andre ungane i Himmelgaten, som sparker fotball og går på epleslang. Samtidig er ho ei vanleg tysk jente under andre verdskrigen. Eller, ho er ei vanleg tysk jente heilt til den jødiske Max Vandenburg bankar på døra heime hos fosterfamilien hennar. Etter det blir ho ei tysk jente som er redd for at nokon skal finne ut at det bur ein jøde i kjellaren deira.

Språket i boka er rett og slett nydeleg. Eg veit ikkje om eg skal rose forfattaren Markus Zusak eller oversetjaren Henning Hagerup for å ha fått fram denne forteljinga i ei så flott språkdrakt. Men eg kan bli betatt av setningane i denne boka, som for eksempel denne:

"Ordene ble gitt fra jenta til jøden. De klatret opp på ham. Neste gang hun snakket, snublet ordene ut av munnen på henne. Tårene sloss om plassen i øynene, siden hun ikke ville slippe dem ut. Bedre å stå her bestemt og stolt. La ordene ta seg av saken. Hun sa: "Er det virkelig deg? spurte den unge mannen" Er det fra kinnet ditt at jeg tok frøet?"" (s. 502)

Eg synest det er heilt nydeleg skildra.

Grepet med å la Døden vere forteljaren gjer også boka noko nytt og annleis. Døden skriver om alle sjelane han rydder vekk under andre verdskrigen og midt oppi dette fortel han historien om den vesle jenta som har gjort så stort inntrykk.

Det er ei bok som gjer eit slikt inntrykk at det er vanskeleg å skrive om ho. Det er vanskeleg å forklare kva det er som gjer at boka gjer eit slikt sterkt inntrykk på meg. Men det er heilskapen, av stemning, språk og forteljing.

Stieg Larsson

Her kjem ein liten rapport frå sjukesenga. Eg har ikkje hovudet mitt på plass for tida, så eg orkar rett og slett ikkje lese bøker der eg må ha overskot til å oppleve språket for å ha glede av boka. Derfor har eg gått laus på Stieg Larsson bøkene. Dei er veldig velegna sjukelektyre. Dei er handlingsdrivne "pageturnerar" og eg slepp å tenke. Akkurat det eg treng nå.


Menn som hater kvinner
Gyldendal 2007
560 sider.

Som eg har nevnt i ein tidlegare post, blei eg raskt oppslukt av denne boka. Det var spennande lesing, truverdige karakterar og eit nytt og interessant plott som gjorde boka verdt å lese.

Eg reknar med dei fleste har lese boka, men kort fortald handlar ho om journalisten Mikael Blomkvist som blir dømt for injurier etter eit oppslag om ein finanskjempe, som han ikkje kunne dokumentere. Blomkvist får i oppdrag av ein eksentrisk, rik, gammal mann å finne løysninga på ei 35 år gammal mordgåte, kor niesa hans forsvann. Som assistent bruker han den 25 år gamle Lisbeth Salander, som har ein svært fascinerande karakter i boka. Ho er ein inneslutta, folkesky men likevel svært dyktig researcher, med metodar som er litt på kanten. Særleg Salander-karakteren er med på å gjere boka god. Ho er skildra på ein truverdig måte og blir akkurat passe mystisk til at eg får lyst til å finne ut meir om henne.


Jenta som lekte med ilden
Gyldendal 2007
624 sider.

Eg var positivt overraska over Menn som hater kvinner. Og eg var tilsvarande skuffa over Jenta som lekte med ilden. Her blei karakterane for stereotype og det blei litt i overkant mange supermenneske.

Vi følger nok ein gong Blomkvist og Salander, men denne gongen er Salander mistenkt for eit dobbeltdrap på ein journalistkollega av Blomkvist. Salander er etterlyst i media, og går i dekning, medan Blomkvist har ei til tider naiv tru på Salander si uskuld. Her møter vi ein blond kjempe på over to meter, som er ute av stand til å føle smerte og eit par andre karakterar som blir lite truverdige, rett og slett.

Salander er særleg skuffande, kanskje mest fordi eg blei så fascinert over hennar karakter i den første boka. I Jenta som lekte med ilden, kor Salander si oppvekst og fortid har ein dominerande plass, synest eg Lisbeth blir for stereotyp. Dei sidene av henne, som gjorde henne til ein fascinerande karakter i første boka blir for mykje i den andre boka. Ho er ikkje lenger passe mystisk og dette var noko av det eg likte best i Menn som hater kvinner. Ho blir også litt for mykje supermenneske og ho overlever litt for mykje, noko boka taper truverdigheit på.

Eg liker heller ikkje den åpne slutten på boka (vi kan kanskje forklare dette med at forfattaren døydde før utgivinga, eg veit ikkje), fordi dette tvinger meg til å lese den tredje boka også.

Eg kjem aldri til å skjønne dei som seier at dette er dei beste bøkene dei har lese i heile sitt liv, men som lett underhaldning i sjukesenga er dei spennande og underhaldande nok.

Dagens fangst

Eg liker ikkje å forhåndsbestille mamutbøker. Eg liker å gå i butikkane på eiga hand, leite fram gullkorna på borda og sjå om eg finner noko som ser endå meir spennande ut enn det eg hadde tenkt å kjøpe. Og her er det eg fann i dag:

Først fann eg Jag, Helga Gregorius av Birgitta Lindén i postkassa mi. I bokhandelen fann eg Boktyven av Markus Zusak, Balansekunst av Rohinton Mistry, Margit Walsøs Kjære Voltaire, Per Pettersons Ut og stjæle hester (som eg ikkje har fått lese endå), Dikt i umsetjing av Olav H. Hauge og til slutt litt meir sjukesenglektyre, Jenta som lekte med ilden av Stig Larsson.

Det var ein innbringande tur i bokhandelen. Og eg kjøpte ikkje meir enn eg kunne bere, så eg kan gå tilbake ein gong til.