Bokhylla.no

Til stor glede for alle bokelskarar melder dei norske avisene om at Nasjonalbiblioteket har lagt ut 10 000 bøker tilgjengeleg på nett, på det nye nettstedet bokhylla.no. Tekstane skal representere eit tverrsnitt i den norske litteraturen, og er dermed frå 1690-, 1790-, 1890- og 1990-talet. Dei nyare bøkene kan lesast, medan eldre bøker kor rettigheitstida har gått ut kan lastast ned.

Eg gleder meg over dette tiltaket. Eg gleder meg over at det i større og større grad blir mogleg å få tak i tekstar av ulike slag, elektronisk. Eg må ikkje lenger ut av huset, til bibliotek eller bokhandel for å finne ei bok eg gjerne skulle slått opp i. Eg kan i stadig større grad finne boka på nett.

Likevel er eg framleis veldig glad i å lese bøker på papir som heng saman i bokformat. Dei gongene eg har fått pdf av bøker som ennå ikkje er gitt ut, har eg printa dei ut fordi eg synest det er slitsomt å lese på skjerm. Då har eg endt opp med å sitte med ei lefse med A4-ark, som ikkje er langt unna ei pocketbok i pris. Slike lefser er uhåndterlige og dårleg egna til for eksempel lesing på senga. Eg innser at det er på tide å få tak i eit lesebrett. Eg er litt nysgjerrig på desse. Korleis er dei for eksempel i sterkt sollys? Blir skjermen svart, som på laptopen, eller går det an å ha med lesebrettet på stranda?

Til tross for at eg er av den konservative typen som faktisk liker bøker, som bøker, med papir og papirlukt, spennande omslag og i eit praktisk format, synest eg bokhylla.no er eit flott prosjekt. Eg gleder meg til å kunne hente fram tekstar der.

Eit kvardagsdikt

Stillheten, sier jeg
og mener dette som er mer enn ordene
alt det vi strekkes oss mot bakenfor
og gjennom ordene
De hvite skyer, høye trær med mørke
tunge kroner, speilet
i dypet av ditt øye
Og jeg strekker meg imot det
strekker fram et ord, som på
et sølvbrett, og med hvite
eller sorte hansker
Stillheten, sier jeg
og vannet kruses, alle bilder
krølles sammen
Kan du tie, mann!
Jeg kan ikke

Av Paal Brekke. Samlede dikt [1], s. 224.

PoemHunter.com

Eg har oppdaga ei fantastisk webside, nemlig PoemHunter.com. Dette er ein database som i følgje reklamen inneheld 310 931 dikt av 24 752 ulike poetar, 124 601 songar av 10 145 artistar og 64 870 sitat.

Eg kjem stadig over namn på poetar eg gjerne skulle ha lese meir av og forsøker å henge opp ein post-it-lapp inni hovudet mitt. Denne ramlar gjerne vekk innan eg kjem meg til ein bokhandel eller eit bibliotek, og poeten forblir ulesen. Nå har eg funne ein ny plass og leite etter tekstar, med ein gong eg tenker på dei. Så nå gjenstår det bare å overvinne dei mentale sperrene mot å lese på skjerm.

Ian McEwan - Lørdag

Saturday
Oversatt av Halvor Kristiansen
Lørdag
Gyldendal 2005
270 sider


I Lørdag møter vi den lykkeleg gifte og veltrente hjernekirurgen, Henry Perowne, som bur i eit stort og dyrt hus sentralt i London saman. Rosalind, kona er vellukka advokat og sonen Theo er ein lovande gitarist. Denne laurdagen skal dottera Daisy komme heim frå Paris med prøvetrykket av diktsamlinga ho skal gi ut. Det er ein svært trygg, rik og vellukka familie som har det godt og er glade i kvarandre. Handlinga i romanen er lagt til ein laurdag i februar 2003. Perowne våknar midt på natta og ser eit brennande fly flyge over London. I og med at det skal vere demonstrasjonar mot Storbritania si deltaking i krigen i Irak denne dagen, er dette urovekkande. Frykta for terror og redsla for at alt det trygge skal gå i grus blir aktivert med synet av dette flyet, og er eit av dei gjennomgåande tema i boka. På veg til ein squash-kamp kolliderer Henry Perowne med ein brutal type, Baxter. Perowne kjem unna konfrontasjonen med å audmjuke Baxter ved hjelp av sine kunnskaper som lege. Seinare viser det seg at Baxter ønsker å få gjenoppretta ryktet sitt, og kjem etter Perowne for å ta igjen.

Eg klarte ikkje bli heilt engasjert av Lørdag. Historia er fortald gjennom Henry Perowne sine synsvinkel, men i tredjeperson. Til tross for denne tredjepersonsforteljinga har lesaren tilgang til alle tankane og kjenslene til Perowne, og ikkje til dei andre karakterane. Dermed ligg synsvinkelen og forteljaren sine sympatier hos Perowne. Likevel blir hovudpersonen omtala med etternamn gjennom heile romanen. Dette irriterer meg, fordi det skaper ei unødvendig distanse mellom hovudpersonen, som skal vinne min sympati og meg som lesar. Lørdag har ei spennande forteljing med mange interessante betraktningar om samtida, kulturen og verdssamfunnet anno 2003. Historia om Perowne og familien hans, og etterkvart om Baxter si rolle i forhold til dei andre karakterane er spennande og godt fortald. Eg vil gjerne vite kva som skjer vidare på handlingsplanet. Men likevel er det noko i teksten som skaper ei distanse til karakterane på det personlege planet. Sidan dette er ein roman der den personlege utviklinga, tankane og kjenslene til karakterane har fått stor vekt, blir denne distansa forstyrrande. Dermed blir eg verken overbegeistra eller målbunden etter å ha lese Lørdag.

Jorda rundt på 8 bøker: En dag i Ivan Denisovitsj liv av Aleksandr Solzjenitsyn

Jorda rundt på 8 bøker starter i Aust-Europa, og eg har vald å lese En dag i Ivan Denisovitsj liv denne månaden. Dette er ei av dei mange bøkene eg lenge har tenkt på at eg skulle ha lese.

Sidan det framleis er mai ei stund til, skal eg ta meg ein tur på biblioteket og sjå om eg får tak i Kafkas Forvandlingen også, og forlenge opphaldet i Aust-Europa med denne.

Men først, litt om En dag i Ivan Denisovitsj liv.

En dag i Ivan Denisovitsj liv
Aleksandr Solzjenitsyn
USSR 1962
Oversatt av Natalia Fredriksen
Tiden Norsk Forlag 1963
214 sider

Ivan Denisovitsj Sjukhov er dømd til ti års straffearbeid i ein russisk fangeleir, etter å ha blitt anklaga for spionasje. En dag i Ivan Denisovitsj liv er historia om ein dag i denne fangeleiren, frå morgonrevelja til sola går ned.

"Klokka fem klang som alltid reveljen - hammerslag mot en skinnestump utenfor stabsbrakka. Kimingen trengte svakt inn gjennom det fingertjukke rimlaget på rutene og stilnet snart. Vokteren var ikke lysten på å slå lenge i denne kulda."

Første avsnittet i boka presenterer lesaren for den uuthaldelege kulda, voktaren og brakkene fangane bur i. Vidare gir boka detaljerte skildringar av livet til fangane sett gjennom Sjukhovs auge. Desse skildringane er til tider i overkant detaljerte for min smak, arbeidet fangane gjer blir for eksempel gjenfortald på eit slikt detaljnivå at det nesten blir litt langdrygt. Samtidig er kanskje dette eit poeng i seg sjølv, murararbeidet Sjukhov gjer denne dagen er langdrygt og hardt i den uuthaldelege kulda. Mykje av dagen til Sjukhov og dei andre fangane går med på å finne på små ting han kan gjere for å gjere dagen lettare og sikre seg goder. Ved å vere hjelpsom og vennleg mot dei rette personane, kan han kanskje skaffe seg ein ekstra porsjon suppe eller brød i løpet av dagen.

Eg lar meg imponere over den usentimentale og nøkterne tonen i forteljinga. Sjukhov ser ikkje på seg sjølv som eit offer, til tross for at han blir drive til slavearbeid i fleire titals minusgrader. Han tar sjølv ansvar for å gjere det beste utav akkurat denne dagen, og denne grunnleggjande haldninga til livet er beundringsverdig. Eg er vanlegvis ikkje så veldig glad i å trekke inn biografiske element frå forfattaren sitt liv i lesinga av bøker, men i forhold til En dag i Ivan Denisjovitsj liv klarer eg ikkje å sjå vekk i frå at denne romanen er basert på forfattaren sine eigne erfaringar frå straffearbeid i fangeleir. Den grunnleggjande positive haldninga til Ivan Denisovitsj gjer romanen til ei sterk lesaroppleving, og lesaropplevinga blir endå sterkare sett i lys av forfattaren si eiga historie.

Tematrio - svenske favoritter

Lyran utfordrer denne veka alle nordmenn til å fortelje om sine svenske favorittar. Eg synest dette er ei flott utfordring. Vi nordmenn har godt av å sjå vekk frå vårt eige, etter denne helga. Nasjonalkjensla toppa seg allereide på vorspielet i Moskva, lenge før gatene blei fyllte av norske flagg og bunadar, pølser og is og glade barn i sola. Så nå treng vi verkeleg litt svensk drahjelp for å komme ned på landjorda igjen.

Berätta om tre norska/svenska favoriter. Välj om du vill berätta om en speciell bok eller en författare.

1. Gunnar Ekelöf. Selvfølgeleg. Han er og blir min svenske favoritt. Det er vanskeleg å trekke ut ein bestemt tekst av Ekelöf, men eg vil likevel presentere han med eit dikt:

"En värld är varje människa"

En värld är varje människa, befolkad
av blinda varelser i dunkelt uppror
mot jaget konungen som härskar över dem.
I varje själ är tusen själar fångna,
i varje värld är tusen världar dolda
och dessa blinda, dessa undre världar
är verkliga och levande, fast ofullgångna,
så sant som jag är verklig. Och vi konungar
och furstar av de tusen möjliga inom oss
är själva undersåtar, fångna själva
i någon större varelse, vars jag och väsen
vi lika litet fattar som vår överman
sin överman. Av deras död och kärlek
har våra egna känslor fått en färgton.

Som när en väldig ångare passerar
långt ute, under horisonten, där den ligger
så aftonblank. - Och vi vet inte om den
förrän en svallvåg når till oss på stranden,
först en, så ännu en och många flera
som slår och brusar till dess allt har blivit
som förut. - Allt är ändå annorlunda.

Så grips vi skuggor av en sällsam oro
när något säger oss att folk har färdats,
att några av de möjliga befriats.

Gunnar Ekelöf (1907-1968)
frå "Färjesång" 1941

2. August Strindberg kjem på andreplassen, med Ett Drömspel, som er ein av desse tekstane som blir større og sterkare for kvar gong eg les han. Gudedottera Agnes blir sendt til jorda for å undersøke kvifor menneska syter og klager slik. Ho reiser rundt i eit draumeliknande landskap og får sjå kvifor det er synd om menneska. Eg har endå ikkje fått anledning til å sjå ei oppsetjing av stykket, men eg liker teksten svært godt.

3. På tredjeplass blir det meir lyrikk, og eg tar meg i å lure litt på om det er den syngande klangen i det svenske språket som gjer at eg er så glad i svensk lyrikk, eller om det er ei anna grunn til at eg liker svenske lyrikarar betre enn andre lyrikarar. Saman med Ekelöf er i alle fall Karin Boye ein anna av mine favorittlyrikar. Eit av dei mest kjendte dikta hennar er diktet "Ja visst gör det ont".

"Ja visst gör det ont"

Ja visst gör det ont när knoppar brister.
Varför skulle annars våren tveka?
Varför skulle all vår heta längtan 
bindas i det frusna bitterbleka?
Höljet var ju knoppen hela vintern.
Vad är det för nytt, som tär och spränger?
Ja visst gör det ont när knoppar brister,
ont för det som växer och det som stänger.

Ja nog är det svårt när droppar faller.
Skälvande av ängslan tungt de hänger,
klamrar sig vid kvisten, sväller, glider  -
tyngden drar dem neråt, hur de klänger.
Svårt att vara oviss, rädd och delad,
svårt att känna djupet dra och kalla,
ändå sitta kvar och bara darra  -
svårt att vilja stanna och vilja falla.

Då, när det är värst och inget hjälper,
Brister som i jubel trädets knoppar.
Då, när ingen rädsla längre håller,
faller i ett glitter kvistens droppar
glömmer att de skrämdes av det nya
glömmer att de ängslades för färden  -
känner en sekund sin största trygghet,
vilar i den tillit som skapar världen.

Bøker eg vil lese

Eg har lenge hatt ei mental liste over bøker eg til ein kvar tid vil lese. Denne lista er lite systematisk og dårleg organisert. I nokre tilfelle tar ho fysisk form, men ofte er ho svært abstrakt.

Den mest konkrete delen av leselista mi, er ein stabel med bøker eg har kjøpt, som endå ikkje har fått plass i bokhylla fordi dei skal lesast først. Denne stabelen er spredt litt rundt omkring, noko som har ein tendens til å medføre støv og rot, så eg leiter etter ein betre løysning på korleis eg skal organisere desse skal-snart-lese-bøkene mine.

Leselista mi kan også ta form av ei skrivebordsskuffe med avisutklipp av bokmeldingar frå ulike aviser. I denne skuffa har eg også heile aviser med ikkje-utklipte bokmeldingar. Eg har ambisjonar om å putte desse i ein perm og organisere dei. Permen er til og med klar, men innhaldet er fattigsleg i og med at utklippa mine blir liggjande i ei skuff.

Den mest strukturerte forma for leseliste, er den virituelle leselista. Den består av ei mappe i "Bokmerker" kor eg linker til bøker eg har lese om. Den siste tida har eg også oppdaga ei rekke spennande og gode bokbloggar som eg følgjer gjennom Google Reader. Innimellom dukker det opp omtalar av bøker eg svært gjerne vil lese. Då fester eg ei slik google-stjerne til innlegget og markerer det med labelen "Til Leseliste". Dette fungerer svært godt, og har ingen biverknadar i form av rot og støv.

Ulempa med samtlege av desse listeformene er at eg ikkje er så veldig flink til å ta dei med meg til biblioteket eller bokhandelen. Dermed hugser eg ikkje alltid kva eg har liggjande av avisutklipp i skuffa eller linkar i favorittar. Dette minner meg om at eg må investere i ei notisbok til dette formålet.

Eg har lyst til å dele nokre av dei bokomtalane frå andre bloggar, som eg har notert.

• Aina i "Flimre-bloggen" har skrive om Forestill deg av Marita Fossum.
• Jorid i "Ord om annet" og Silje i "Asfaltblome" skriv om Et landskap av umulige lengsler av den indiske forfatteren Anuradha Roy
• Hermina i "Hermina says" og Janke i "Jeg leser" skriv om Forhekset av Foucault av Patricia Duncker.
• Tekoppen i "Tekoppens tankar" skriv om Joyce Carol Oates roman Black water som er gitt ut på svensk under tittelen Mörkt vattn.
• I "Ingrids boktanker" blir forfattaren Dubravca Ugresic rosa for romanen The Museum of Unconditional Surrender.
• Helle Helle er ein forfattar eg har hatt lyst til å lese lenge, og etter Jankes omtale av Ned til hundenehar eg fått endå større forhåpningar til henne.
• Det same gjeld Nicole Krauss Mann uten minne, som Bokmoster skriv om.
• Azar Nafisis memoarer Things I've been silent about er etter Ingrids omtale ei sterk bok som fortener mange lesarar.
• Jorid skriv også godt om Cellisten i Sarajevo av Steven Gallaway.
• Knirk seier at The stone diaries av Carol Shields er noko av det beste ho har lese.
• Det seinaste tillegget til leselista mi er Elin frå "En annen verden" si anbefaling, Høytleseren av Bernhard Schlink.

Denne lista skal eg forsøke å ta med meg, neste gong eg skal på eit bibliotek eller i ein bokhandel. Kanskje eg kan klare å få med meg nokre av desse bøkene heim igjen, då.

Om å lese

Eg har mange bøker eg har lyst til å lese, men som eg ikkje har fått tid til å lese. Ein av grunnane til at eg ikkje har fått tid til å lese dei bøkene eg har tenkt å lese, dei siste åra, er at eg er masterstudent i nordisk litteratur. Dette inneberer blant anna at eg, dei siste åra, har fått utdelt ei liste med mellom 20 og 30 romanar, drama eller lyrikksamlingar som skal lesast i løpet av et semester. Eg har i all hovudsak gleda meg over at eg kan lese skjønnlitterære tekstar som i tillegg er pensum, i studietida mi. Samtidig har eg sakna det å kunne velgje bøker sjølv. Eg har kjøpt bøker eg vil lese, men dei har blitt liggande i ein stabel med ulesne bøker, fordi eg må prioritere Strindberg, norsk mellomkrigstid eller modernistisk lyrikk. Det siste året har eg kunne velgje dei skjønnlitterære bøkene eg vil lese sjølv. Dermed kan eg oppdatere meg på ikkje-nordisk samtidslitteratur og ikkje-nordiske klassikarar. Eg kan lese romanar eg lenge har ønska at eg hadde lese, fordi dei er sentrale i verdslitteraturen, og eg kan lese bøker av forfattarar eg nesten ikkje hadde høyrd om tidlegare. Og eg gleder meg over denne friheita til å velgje bøkene mine sjølv.

Det har slått meg at dette ordet pensum kan gjere noko med ein elles god roman. Det er eit ord som er med på å definere måten ein les på. Eg kan jo få boka til eksamen, og då må eg hugse detaljane. Eg må lime inn post-it-lappar i teksten, slik at eg finn dei viktige partia tilbake, når eg kanskje skal skrive om boka. Og eg må forsøke å tenke ut ein interessant måte å sette boka i eit teoretisk perspektiv på, som i tillegg kan vere originalt nok til at eg får ein god karakter. Dette er tankar som pregar lesinga.

Brannen av Tarjei Vesaas er eit eksempel på ei bok eg har lese to gonger, fordi ho har stått på pensumlista mi to gonger. Den første gongen eg las Brannen satt eg igjen med ei forvirra kjensle av å ikkje ha forstått kva eg las. Eg hadde hatt problem med å få tak i boka, fordi ho bare er å få kjøpt som bind 13 i Skrifter i Samling. Dagen før forelesninga om romanen, fekk eg låne ho av ein som sa "ikkje brekk opp permen medan du les ho". Og eg las så forsiktig eg bare kunne og så fort eg bare kunne, for å bli ferdig til forelesninga dagen etter. Eg kunne jo ikkje ha boka med i veska, dersom eg skulle behandle ho etter utlånaren sine instruksar. Eg likte ikkje boka, eg skjønte ho ikkje og eg kryssa fingrane for at eg skulle sleppe å skrive om denne til eksamen.
Neste gong eg hadde boka på ei pensumliste, var eg litt tidlegare ute med å få tak i boka, og fekk bestillt bind 13 av Skrifter i Samling frå forlaget (så nå har eg 3 eksemplar av Isslottet, for å vere på den sikre sida). Eg hadde god tid til å lese historia om denne Jon som spring rundt i eit surrealistisk draumelandskap, og eg satt igjen med ei svært god lesaroppleving.

Etter å ha lese Brannen for andre gong, og funne ut at ho var verdt å lese likevel, har eg tenkt på dei andre bøkene eg ikkje har likt, som eg har hatt på pensumlista gjennom åra. Har eg ikkje likt dei fordi dei er pensum, og fordi eg ikkje har tatt meg god nok tid til å lese dei, eller har eg ikkje likt dei fordi eg ikkje likte dei? Eg trur at når eg har det travelt med å bli ferdig med ei bok, blir lesaropplevinga amputert av dette hastverket. Eg kan bli meir oppteken av kva for ei side eg har kome til og kor stor brøkdel dette er av heile boka, enn sjølve teksten. Og når dette skjer, mister eg ei viktig del av gleda ved å lese. I forlenginga av dette, kjem eit spørsmål om årsak og verknad. Mister eg gleda ved å lese fordi eg tel sider, eller begynner eg å telje sider fordi boka i utgangspunktet ikkje engasjerer meg?

Eg er litt skeptisk til å konkludere med at bøker som eg har vald å lese sjølv, når eg har god tid, er betre enn bøker som står på ei pensumliste. For eg har lese mange bøker som eg har likt veldig godt, til tross for at dei er pensum. Dersom det hadde vore klart definert at pensumbøker ikkje var gode, ville eg vel neppe ha halde ut med litteraturstudier så lenge som eg har gjort. Men eg trur eg kan konkludere med at det å ikkje ha vald å lese ei bok sjølv og i tillegg ha dårleg tid, kan vere med på å gjere at eg oppfatter ei elles god bok som ei dårleg bok.

Tematrio - Omlesning

Denne veka spør Lyran kva slags bøker som blir lese om og om igjen.

1. Morgon og kveld, Jon Fosse si vakre forteljing om den siste dagen i Johannes sitt liv, er ein roman eg aldri kjem til å bli ferdig med.

2. Isslottet av Tarjei Vesaas, denne skjøre og vakre romanen om Siss og venninna hennar Unn, vennskapet deira og Unn som brått forsvinn, har eg også lese mange gonger. Og eg får lyst til å lese ho om att, bare eg tenker på henne.

3. The Picture of Dorian Gray av Oscar Wilde er ei tredje bok eg har lese fleire gonger. Denne forteljinga om kunsten og verkelegheita som blir blanda saman i biletet av Dorian Gray, er eg også veldig glad i.

Eit kvardagsdikt

"O breath"
Elizabeth Bishop

Beneath that loved and celebrated breast,
silent, bored really blindly veined,
grieves, maybe lives and lets
live, passes bets,
something moving but invisibly,
and with what clamor why restrained
I cannot fathom even a ripple.
(See the thin flying of nine black hairs
four around one five the other nipple,
flying almost intolerably on your own breath.)
Equivocal, but what we have in common's bound to be there,
whatever we must own equivalents for,
something that maybe I could bargain with
and make a separate peace beneath
within if never with.

Siri Hustvedt - Det jeg elsket

Det jeg elsket
What I loved - 2003
Oversatt av Bodil Engen
Aschehoug 2007
410 sider



Eg har lese veldig mykje om Siri Hustvedt, men det er først nå eg har fått tid til å lese noko av henne. Og Det jeg elsket var ei veldig god bok som ga meirsmak. Eg gleder meg til å lese meir av Hustvedt.

Den aldrande, nesten blinde kunstprofessoren Leo Hertzberg fortel historia om sitt vaksne liv gjennom Det jeg elsket. Forteljinga om Leo Hertzberg, hans familie og nabofamilien Weschler er ei godt fortald historie med god framdrift. Forteljinga har både sterke og rørande sider, samtidig som det er ei spennande historie med god framdrift. Hovudpersonen er kunstprofessor og hans beste venn er kunstnar. Forteljinga utspeler seg i kunstmiljøet i New York og romanen drøftar kva slags rolle kunsten spelar for dei ulike karakterane, på ein veldig fin måte. Eg har lese fleire romanar kor biletkunst står sentralt, der referansene til kunsten blir tilgjort og prangande. Derfor er eg imponert over måten Siri Hustvedt lar denne drøftinga av kunsten speler ei så stor rolle som ho gjer, på ein så naturleg måte.

Eg klarer ikkje la vere å synest at det er interessant å lese ein roman av ei kvinne som har ein mannleg hovudperson. Dette fungerer godt, og eg er litt overraska over kor i kor lita grad eg faktisk tenkte over dette med kjønn og kjønnsperspektiv i lesinga. Det jeg elsket er ei fin forteljing om vennskap, kjærleik, sorg og tillit mellom mennesker. Samtidig er det ein stor roman som tematiserer filosofiske spørsmål om kunst, kropp og dei vanskelege mellommenneskelege relasjonane. Romanen er velkomponert og ei god lesaroppleving.

Mai-lesing

Eg har mange leseplanar for mai, etter å ha meldt meg på fleire leseutfordringar saman med dei andre bokbloggarane.

Eg skal lese månadens lesesirkelbok, Fluenes herre av William Golding. Denne har eg lenge hatt på den mentale vil-lese-lista mi, så eg er veldig glad for at nokon andre har bestemt meg for å lese ho denne månaden.

Eg skal også lese En dag i Ivan Denisovitsjs liv av Alexandr Solzjenitsyn, som er ei reise til Aust-Europa med Lyrans "Jorden rundt på 8 bøker".

Og sist men ikkje minst skal eg lese månadens nobelprisvinnar, Harold Pinter. For nokre dagar sidan fekk eg eit nyheitsbrev frå Nationalteateret, kor det står at dei skal sette opp Hjemkomsten med premiære 22. mai. Så eg vil forsøke å både lese og sjå dette stykket. Det er noko spesielt med det å sjå eit stykke på teater, like etter at ein har lese dramaet. Det blir som å få oppleve teksten frå to ulike perspektiv. Og det liker eg.

Tematrio - hembygden

Det har blitt lite blogging siste veka, av ulike grunnar, men nå er eg tilbake. Og Lyran er også tilbake med ein ny tematrio. Denne gongen ber ho oss om å


Berätta om 3 böcker/texter av författare från din hemtrakt eller om romaner som utspelar sig i din hemstad!

Eg står ovanfor eit definisjonssprørsmål når nokon ber meg fortelje om min heimstad. Eg er innflytta Osloborgar frå Rogaland. Eg liker ikkje å måtte ta stilling til om eg er Oslojente eller rogalending. Eg er liksom begge deler på ein gong. Og eg har snart budd like lenge i Oslo som i Rogaland.

1. Den første teksten eg velgjer blir dermed eit kompromiss. I Bondestudentar av Arne Garborg (1883) møter vi nemleg ein gut som flytter frå Jæren til Oslo for å studere, akkurat som eg. Forskjellen er bare at det er godt og vel 100 år i mellom Daniel Sørbraut si reise til Oslo og mi. Daniel er ein skarp gut i heimbygda, og han blir sendt til Oslo for å studere teologi. Han får problem med å forhalde seg til miljøa han møter i byen, ikkje minst fordi han som bondeson har sterke mindreverdigheitskomplekser. Det er ei veldig morsom bok, ikkje minst på grunn av den ironiske distansen forteljaren har til stakkars Daniel, som ikkje får ting heilt til for seg. Eg bør kanskje nemne at boka er skrive av Garborg, på nynorsk ala 1883, så språket kan vere krevande. Men det er ei god bok.

2. Eg har hatt oppveksta mi i Rogaland og som Jarle Klepp i Mannen som elsket Yngve av Tore Renberg, har eg også gått på skuletur langs kongevegen på Jæren og vore tenåring i områda rundt Stavanger. Eg nikkar gjenkjennande til mange av scenene i historia om denne 17 år gamle guten som ikkje veit heilt kva han skal gjere med livet sitt.

3. Sidan eg har budd i Oslo i 8 år nå og sidan eg ser på Oslo som min heimby, kjem eg ikkje utanom Oslopatrioten Jan Erik Vold (som rett nok lever i eksil i Stockholm) si dikting. Vold teiknar opp lyriske bilete av dei delane av Oslo som eg har blitt veldig glad i, og beskriver slik byen på ein flott måte. Ved å lese dikt som "Februar på Olaf Ryes plass" er det som å gå over Grünerløkka ein vinterdag. Eg blir nesten litt kald på nasen av å lese dette diktet. Og det er jo slik Oslo er:

"Februar på Olaf Ryes plass" (Sirkel, sirkel 1978)

Noe

hvitt og noe svart, som i livet

som i

verden, som i dag

på

Olaf Ryes plass – de svarte trærne

ut av

den hvite

snøen, og menneskene

sorte, som går

mellom

trærne, og fuglene

sorte, som flyr

mot den

hvite

snøen og den hvite

himmelen – de få, sandstrødde tråkk

gjennom

parken. Og

bakerst, plutselig

levende

den lyseblå Kjelsåstrikken, på vei

opp

fra byen.