Tematrio - yrker

Lyran spør etter tre bøker som skildrar hovudpersonens yrker, denne veka.

1. Den første yrket eg tenker på, er dei middelaldrande og frustrerte norsklærarane. I Genanse og verdighet av Dag Solstad møter vi gymnaslærar Elias Rukla, som får ei overveldande innsikt i det han underviser ein avgangsklasse på Fagerborg Videregående Skole i Ibsens Villanden. Når han så ikkje får opp paraplyen sin, skjeller han ut elevane, før han går inn i ein ransakingsprosess, der han tenker gjennom kva som har gått gale i livet sitt. Solstad har også skrive om Gymnaslærer Pedersens bereting om den store politiske vekkelsen. Den nyare norske litteraturen har fleire slike frustrerte, middelaldrande norsklærarar som spør etter meininga med livet, som Georg i den svært underhaldande Veke 53 av Agnes Ravatn. Desse bøkene skremmer meg litt, fordi dei fortel om unge, entusiastiske nordiskstudentar, slik som meg sjølv, som midt i livet finner seg sjølv og oppdagar at livet ikkje har blitt som dei førestilde seg då dei studerte.

2. Eg har nyleg lese, og skrive om Siri Hustvedt sin nyaste roman The Sorrows of an American. Hovudpersonen Erik er psykiater. I tillegg til dei store og sentrale plotta som eg har skrive om under, dukkar det stadig opp anekdoter om pasientar av ulike slag.

3. Ei tredje bok, som eg ikkje har lese endå, men som eg er veldig nysgjerrig på er Presten av Hanne Ørstavik. Denne skal handle om ein ung, kvinneleg prest i ein liten by i Finnmark.

Eg må leggje til at dette var ein underleg tematrio. Då eg las temaet, tenkte eg først korleis skal eg klare å skrive om tre yrker i bøker. Etter at eg har skrive ferdig, og delvis tydd til naudløysinga med ei bok eg ikkje har lese, går det opp for meg at nesten alle romanfigurar har eit yrke. Tenk bare på alle politifolka, advokatane og journalistane i kriminallitteraturen. Tenk på dei unge kunstnarane til for eksempel Cora Sandell, Sigrid Undset og Knut Hamsun, som går og venter på det store gjennombrotet. For ikkje å snakke om alle arbeidarane i både nyare og eldre litteratur, frå Oscar Braathen til Per Pettersson. Desse litterære yrkene er ofte viktige. Dei blir ofte brukt til å seie ganske mykje om dei litterære personane. Den hardt arbeidande aleinemora Ida Elisabeth (Undset) ville ikkje vore den same, hadde ho ikkje vore sydame. Det ville heller ikkje Katinka Stordahl i Kranes Konditori ha vore. Og likevel er dei så ulike, dei to.

Når "teaseren" blir ein "spoiler"

Hermina skriv om Sadie Jones Outcast i dag. Eg har skrive om same boka tidlegare i sommar.
Hermina skriv:

"En sak jag funderar på är citatet på romanens omslag "En gripnade kärlekshistoria med en oväntad vändning". Dels tänker jag på att jag inte ser det som en berättelse om kärlek i första hand och dels tänker jag - vilken vändning? Det finns flera vändningar i romanen som alla spelar in i det som sker. Flera dramatiska ögonblick, men just vilken är det som avses här?"

Eg forsøker gjerne å ikkje lese bakpå bøker. Eg synest ofte at forlaga sine omtaler er øydeleggjande for lesinga. Eg blir sittande å vente på det "dramatiske vendepunktet" som forlaget har lova meg. Og i tilfellet Utskudd av Sadie Jones, var det direkte frustrerande å vente på denne uventa vendinga i kjærleikshistoria, som etter mi meining aldri kom.

Eit anna eksempel er La den rette komme inn av John Ajvide Lindquist. Medan eg las denne boka, tenkte eg fleire gonger på kor annleis boka ville vore, dersom eg ikkje visste at Eli var ein vampyr. Men eg visste jo det, på førehand, noko som prega lesinga mi veldig. Dei store overraskingane uteblei, sjølv om teksten la opp til ei gradvis avdekking av kva det eigentleg var med Eli.

Sjølvsagt les eg bakpå bøker, særleg når det er snakk om bøker eg ikkje har høyrd om tidlegare. Men alt for ofte blir denne "teaseren" til ein "spoiler", og eg må lese meg gjennom to tredjedeler av ei bok, før eg kjem til det boka, i følgje baksideteksten "handlar om". Derfor forsøker eg å la vere å lese teksten bakpå boka, i alle fall rett før eg begynner å lese boka.

Eg synest ofte at lesaropplevinga blir betre, jo mindre eg veit om boka på førehand. Kva synest de?

Ingen må vite - Aina Basso

Ingen må vite
Aina Basso
Samlaget 2008
158 sider


Eg tar ein pause i presentasjonen av feriebøkene mine, for å fortelje om den siste boka eg har lese. Eg har lenge tenkt på at eg skulle lese boka til Aina, bak bloggen Flimre. Tidlegare i veka fann eg Ingen må vite på biblioteket, og i går fekk eg endeleg lese denne korte, vakre og grusomme romanen.


Eg er ikkje ei slik som gret når eg blir rørt. Eg blir bevega inni meg, men eg kan ikkje hugse sist eg las ein tekst som var så sterk at eg faktisk fysisk felde tårer. Det gjorde eg i går, medan eg las historia om 14-år gamel Ingeborg, kjærleiken hennar til husmannssonen Mikkel og redsla for stefaren Gabriel, som forgrip seg på henne når han er full.


Språket er svært poetisk, og fullt av sanseleg nærvær. Eg kjenner også lukta av det lysegrønne vårbladet som Ingeborg gnir mellom fingrane sine, eg frys med Ingeborg og eg blir redd med Ingeborg. Det er kanskje dette nærværet i språket som rører meg så sterkt, også. For eg er på 1700-talet, dei timane det tar å lese denne boka. Dette vakre språket gjer den grusomme forteljinga om Ingeborg endå sterkare. Eg synest jo alltid det er ekstra kjekt å lese ei god bok på godt nynorsk. All ære til Aina Basso, som har fått til å skrive ei slik bok!

Desse bokklubbane...

Eg er medlem i ei rekke bokklubbar. Den siste eg meldte meg inn i, var Bokklubben Epp, oppkalla etter Axel Jensens roman Epp. Bokhandelen er driven av Tanum.

I dei andre bokklubbane eg er med i, har det stort sett vore greit å avbestille eit fleirtal av bøkene. Det er alltids bøker som kunne vore kjekke å hatt, men eg kan vente dei kjem i billegare utgåver.

I tilfellet med Bokklubben Epp, har eg til nå fått tre medlemsblad, kor alle tre ber meg avbestille bøker eg bare må ha! Dette er vel eigentleg eit teikn på at eg har meldt meg inn i ein veldig god bokklubb. Men ein kan desverre ikkje kjøpe alt ein vil ha, alltid. Så det var med tungt hjarte at eg avbestilde Sin egen herre, Tore Rem sin nye Bjørneboe-biografi i dag. Eg får ønske meg ho til jul, som mor mi alltid pleidde seie.

Til gjengjeld har eg fått ei bok eg er veldig spent på, og har høge forventningar til i posten, nemleg Pedro Caramona-Alvarez siste roman, Rust. Det er ein murstein av ei bok, på nesten 750 sider. Men ho skal visstnok representere "forfatterens store gjennombrudd, og vil stå igjen og lyse mens de andre bøkene fra bokhøsten 2009 slukkes en etter en." (Karl Ove Knausgård, frå Kolon Forlag si heimeside).

Eg gleder meg veldig til å ta fatt på denne boka, som kom i postkassa i går. Eg er bare litt redd eg ikkje skal få tid til å lese noko anna.

The Sorrows of an American - Siri Hustvedt

The Sorrows of an American
Siri Hustvedt
Hodder&Stoughton 2009
306 sider

Pocketutgåva mi av The Sorrows of an American er heilt utslitt etter at boka har vore "veskebok" heile sommarferien. The Sorrows of an American er ein multiplotroman, med fleire parallelle historiar. Hovudpersonen er også denne gongen ein mann, psykiateren Erik Davidsen. Som forfattaren sjølv har han norsk mor og norskamerikansk far. Faren til Erik døyr, og han og søstera Inga skal rydde opp i papirene hans. Her finn dei eit notat, som får det til å sjå ut som om faren har vore delaktig i eit mysitisk dødsfall. Erik og særleg søstera Inga, blir svært ivrige etter å finne ut kva dette eigentleg betyr. Parallelt med dette, har Inga, som også er enke, ein del problem med til mennesker som er interesserte i hennar avdøydde ektemann, forfattaren Max. Samtidig har også Erik fått nye leigebuarar, den vakre Miranda og dottera hennar Eggy. Tidleg i romanen fortel Eggy at faren hennar er så liten at han bur i ein boks. Men etterkvart dukkar denne faren opp. I tillegg til desse tre parallelle plotta i nåtid, har Hustvedt fletta inn sin eigen far sine familiemeoarer, som memoarene til Eriks far. Dermed får vi fortald historia om den fattige oppveksta på bondegården i USA og etterkvart deltakinga i krigen på den andre sida av jordkloden.

The Sorrows of an American er veldig mykje. Og ho er veldig mykje bra! Det er ein omfattande roman, med mange historiar og mange sidesprang. Eg blir særleg betatt av ei gammal dame som har lukka seg inne og som lager dokker med tragiske historier. Ho kan ikkje lage dokkene, før ho kjenner historiene deira. Eg lar meg også fascinere over dialogane mellom seks år gamle Eggy og "Dr. Erik" som ho kallar Erik. Siri Hustvedt har verkeleg klart å skrive fram ein livleg, aktiv og samtidig litt nervøs seksåring, i desse dialogane. Og dette er vel ei av Hustvedt sine sterkaste sider, evna til å skrive fram truverdige personar, som lesaren kan bli ordentleg godt kjendt med og nesten litt glad i.

The Sorrows of an American er ei svært god bok. Eg blei skuffa, då eg hadde lese ho ut, fordi ho ikkje kunne vare litt lenger.

For ei tid tilbake var eg så heldig at eg vann eit gåvekort på kr. 250,- i forumet Bokprat. Bokprat er eit veldig koseleg forum, med mange koselege folk, som stort sett pratar om bøker. Dersom du har lyst til å kikke innom, kan du trykke på denne linken.

I går var eg inne på Bokkilden for å bruke dette gavekortet, så nå venter eg spent på å få to av dei Booker-nominerte bøkene i posten. Eg har bestilt Sarah Waters The little stranger og Sarah Halls How to paint a dead man. Eg gleder meg til å lese begge to.

Ekstra kjekt var det då å lese Mari si omtale av Sarah Waters-boka i dag. Nå gleder eg meg enå meir!

Tematrio - kalas

Denne veka oppfordrar Lyran til å "Berätta om tre böcker där man firar något; en födelsedag, en speciell händelse eller högtid eller något annat."


1. Den første boka eg tenker på, kor noko skal feirast er Ibsens Gengangere. (Kan lastast ned her). Familien Alving er samla for å feire innviinga av barnehjemmet, etter herr Alvings minne. Festførebuingane er godt i gang, men etterkvart som fleire folk med ei felles fortid blir samla, kjem også dei mange hemmelegheitane i familien i fokus. Festen blir aldri gjennomført, men det er likevel eit veldig godt stykke. Det er definitivt min Ibsen-favoritt.

2. Nummer to er Virginia Woolfs Mrs. Dalloway. Handlinga er lagt til ein dag, kor Mrs. Dalloway planlegger ein stor fest. Også her kjem besøkande og tilreisande og henter fram minner frå fortida. Når eg begynte å tenke på denne boka, tenkte eg at det er på tide å lese ho ein gong til. Eg hugser at eg likte ho veldig godt, då eg las ho for lenge sidan. Men eg hugser ikkje boka, ordentleg.

3. Eg klarer ikkje la vere å tenke på Bamsefars fødselsdag i Hakkebakkeskogen av Torbjørn Egner. Denne festen kor alle dyra er blitt venner igjen. Det er verkeleg ei lystig feiring, i motsetning til dei to over nemnde.

Hvis jeg blir - Gayle Forman

Hvis jeg blir.
Originaltittel: If I stay.
Gayle Forman.
Omsett av Gry Wastvedt.
Cappelen Damm 2009.
192 sider










Nå er det min tur til å presentere bokbloggturnèboka Hvis jeg blir av Gayle Forman. Eg er nest sist på lista. Eg bestemte meg for at eg ikkje skulle lese kva dei andre hadde skrive, før eg skreiv mi omtale, så nå gleder eg meg veldig til å lese dei andre bloggane. I går skreiv Lille Søster. I morgon er det Elin sin tur.

17 år gamle Mia har eit veldig godt forhald til foreldra sine. Dei er hippe og kule og ho er svært glad i familien sin. Mia er også ein ung og lovande cellist, som har prøvespelt for det prestisjetunge colleget, Julliard i New York. Kjærasten Adam speler i eit up-and-comming punkeband. Mia framstår på mange måtar, innleiingsvis, som ei tenåringsjente som har alt; talent, kule foreldre og kul kjærast.

Handlinga i Hvis jeg blir utspelar seg over eit døgn, det døgnet kor Mia og resten av familien er på biltur og blir påkøyrde av ein trailer. Foreldra til Mia døyr. Sjølv hamnar ho i koma, og ho veit ikkje korleis det har gått med den 8 år gamle veslebroren. I Hvis jeg blir blir komaet Mia hamnar i beskrive som ei åtskilling mellom kroppen til Mia og den delen av Mia som sitt ved sida av sin eigen kropp, høyrer dei ho er glad i snakke om og til henne og ikkje minst, den delen av Mia som står ovafor eit vanskeleg val; skal ho bli hos kjærasten Adam, besteforeldra og venninna Kim eller skal ho fare saman med foreldra hennar?

Mia stiller ei heil rekkje spørsmål og tenker gjennom livet sitt, om og om igjen. Kven er ho, nå som ho ikkje lenger har familie? Kven er ho som foreldrelaus? Kva med dei andre som er glad i henne? Skal ho bli for deira skuld? Om ho blir i livet, kva skal ho då leve for? Vil ho kunne satse på ei musikarkarriære? Og kva med forhaldet til Adam? Mange av dei spørsmåla Mia stiller seg, handlar eigentleg om å definere seg sjølv og si eiga rolle, si eiga viktigheit, i forhaldet til dei andre, dei som har møtt opp på sjukehuset og som bryr seg om henne. Dette er spørsmål eg hugser at eg stilde meg sjølv i tenåra. Og det er viktige sprørsmål. I denne ramma, kor Mia faktisk er i ein mellomtilstand kor ho må velgje om ho vil leve vidare eller døy, blir desse spørsmåla aktualisert. Vil dei andre klare seg fint, dersom Mia velgjer å døy? Og korleis vil Mia klare seg, utan desse viktige familiemedlemma som er borte?

Forhald til foreldre og forhald til vennar er viktige tema i mange ungdomsbøker. Eg liker at Mia har eit godt forhald til foreldra sine. Ofte blir vennar viktigare og foreldra mindre viktige. Men i Hvis jeg blir er foreldrene minst like viktige som vennane og kjærasten.

Plottet er svært godt, og boka er på mange måter fengande. Samtidig har ho nokre svakheiter. Boka reiser ei rekkje viktige spørsmål, men dei blir litt i overkant godt analysert og gjennomtenkt i teksten. Eg får ei kjensle av at Gayle Forman undervurderer lesarane sine litt, og at ho ikkje heilt stolar på at dei klarer å tenke sjølv, men at ho må tenke for dei.

Språket er verken svært godt eller svært dårleg. Det er heilt greit. Eg lar meg heller ikkje heilt gripe av det, og eg blir innimellom minna om at eg les ei bok, gjennom små ujamnheiter i språket. Dei engelske formuleringane kan skine gjennom den norske oversettinga, slik at eg blir meir oppteken av kva det eigentleg kan ha stått der, enn sjølve teksten. Dette er litt forstyrrande.

Alt i alt synest eg Hvis jeg blir var ei bok med eit fengande plot og god spenningskurve, men med nokre forteljartekniske og språklege svakheiter.

Tilbake frå ferie

Nå har eg hatt eit par vekers ferie. Først biltur i Norge, med stopp innom vakre Sunnmøre og hyttetur på fjellet. Så flytur til Riga. Vi har fått med oss nokre av dei obligatoriske turistsyna på turen, mellom anna eksosen frå cruiseskipa i Geiranger og Okkupasjonsmuseet i Riga. Men vi har slappa mest av og hatt mykje til til å lese bok i sofakroken på hytta eller på ein fortauskafè over eit glas kvitvin. For meg er det å kunne lese bok på kafè og drikke kvitvin på formiddagen, noko av det beste med det å ha ferie.

Eg hadde med meg fleire utlesne bøker heim frå tur, og eit av høgdepunkta var Per Pettersons Jeg forbanner tidens elv, som eg har hatt liggjande på nattbordet sidan desember.

Eg liker Per Petterson. Eg liker måten han skriv på. I denne boka møter vi Arvid som er 37 år og skal skiljast og den kreftsjuke mora hans. Forteljinga om Arvid veklsar mellom nåtid, som er 1989 og 15 år tidlegare, då han var kommunist og slutta å studere, og dermed gir avkall på den moglegheita mora aldri fekk, for å bli arbeidar begynne å jobbe på fabrikk. Han møter jenta med den blå frakken på tbanestasjonen på Økern, og historia om dei to er ei usentimental og nøkternt fortald historie om eit komplisert kjærleiksforhald.

Forhaldet mellom Arvid og mora er heile tida bakteppet for dei andre historiene Arvid fortel gjennom boka. Dette er eit forhald som både er anstrengt og nært på same tid. Eg er fascinert over korleis Petterson klarer å skildre dette komplekse forholdet. Først og framst er det Arvid som fortel si historie. Samtidig får vi som lesarar stadig ei forståing for mora sin synsvinkel, utan at denne blir eksplisitt presentert. Det som har hendt for femten år sidan og det som hender i 1989 blir fortald på ein enkel og rett-fram-måte. Hendingane i Arvid sitt liv blir dermed nærverande, men dei blir ikkje analyserte i hjel, slik eg ofte kan irritere meg over at hendingar i bøker om familiære relasjonar blir. På den måten overlater Jeg forbanner tidens elv mykje av arbeidet med å trekke konklusjonar og sjå samanhengar til lesaren. Eg liker dette.