Orhan Pamuk - Det hvite slottet

Det hvite Slottet
Beyaz Kale, 1985
Oversatt av Trude Falch
Gyldendal 2006
170 sider



Ein italiensk mann blir teken til fange av tyrkiske piratar og solgt som slave til ein mann som er svært interessert i å lære mest mogleg av den vestlege kunnskapen. Dei utvilker eit svært spesielt forhold, med tanke på at den eine er slave og den andre er herre. Handlinga er lagt til 1700-talet i Istanbul, og boka gir eit spennande innblikk i møtet mellom austleg og vestleg kunnskap på denne tida.

Orhan Pamuk har sjølv sagt i eit intervju om boka:

- Jeg ville reflektere over forholdet mellom Øst og Vest. Vi har tillagt Vestens vitenskap altfor stor betydning. Selvsagt har vi dratt nytte av den, men samtidig ble vi knust av den også. Boken er en høyttenkning om virkningen av Vestens økonomiske - og teknologiske fremgang på våre sjeler. Men det handler også om hvordan Vesten følte seg mindreverdig da den møtte det du kaller Østens visdom. I denne boken går våre tanker til hva Østen og Vesten fikk av hverandre, hva vi har gjort, hva vi kunne ha gjort, hva vi kan gjøre, hvordan vi kan utbedre våre misoppfatninger, hvordan vi kan kvitte oss med våre mindreverdighetskomplekser eller vårt hovmod.

Sjølv kan eg ikkje seie at dette var den heilt store lesaropplevinga. Boka blei tung å lese for meg, innimellom oppdaga eg at eg hadde lese to-tre sider utan å få med meg kva eg hadde lese, og måtte bla tilbake. Eg trur eg ville hatt større utbytte av ho dersom eg hadde vore frisk og klar i hovudet. Men det er ikkje ei bok som er godt eigna til å lesast frå sjukesenga. Eg har lese Mitt navn er Karmosin tidlegare, og denne likte eg svært godt. Så akkurat nå er eg litt i tvil om det er meg eller boka det er noko gale med. Eg veit at det ikkje er forfattaren i alle fall, og eg har kanskje ein mistanke om at det er konsentrasjonsevna mi som er hovudgrunnen til at dette ikkje blei den heitl store lesaropplevinga.

Jorden rundt på 8 bøker

Lyran, den driftige dama bak Tematrioen, har jammen sett i gang endå ein utfordring, "Jorden rundt på 8 bøker". Eg har meldt meg på med litt forbehald - eg er jo med på ein nobelprisvinnar i månaden og ein lesesirkel, allereide. Men dette høyrdest spennande ut.

Vi kan velgje mellom 3 bøker frå kvar verdsdel, og det var mange spennande titlar å velgje mellom på lista Lyran har sett opp.


Eg skal forsøke å plukke ut dei titlane eg kjem til å lese, frå denne lista. Sidan det er mange gode titlar, har eg brukt litt tid på å klare å velgje, men nå er eg endeleg "reiseruta" klar:

Östeuropa i Maj:
Franz Kafka (Tjeckien) - Förvandlingen
Herta Müller (Rumänien) - Hjärtdjur
Alexandr Solzjenitsyn (Ryssland) - En dag i Ivan Denisovitjs liv

Mellanöstern i Juni:
Abraham B. Yehoshua (Israel) - Kvinnan i Jerusalem
Suad Amiry (Palestina) - Sharon och min svärmor
Khaled Hosseini (Afghanistan) - Tusen strålande solar

Asien i Juli:
Kiran Desai (Indien) - Bittert arv
Gao Xingjian (Kina) - Ensam människas Bibel
Haruki Murakami (Japan) - Norwegian Wood

Oceanien i Augusti:
Doris Pilkington (Australien) - Rabbit-Proof Fence
Patrick White (Australien) - Tant Theodora
Keri Hulme (Nya Zeeland) - Benfolket

Sydamerika och Västindien i September:
Gabriel García Márquez (Colombia) - Översten får inga brev
Roberto Bolaño (Chile) - Om natten i Chile
Maryse Condé (Guadaloupe) - Färden genom mangroven

Nordamerika i Oktober:
Toni Morrison (USA) - Älskade
Philip Roth (USA) - Envar
Margaret Atwood (Canada) - Oryx och Crake

Afrika i November:
Chinua Achebe (Nigeria) - Allt går sönder
Nadine Gordimer (Sydafrika) - Min sons historia
Tayeb Salih (Sudan) - Utvandringens tid

Västeuropa i December:
José Saramago (Portugal) - Blindheten
Virginia Woolf (England) - Mrs Dalloway
Per Petterson (Norge) - Ut och stjäla hästar

Tematrio - dyr

Denne veka er oppfordringa frå Lyran denne:

Berätta om tre böcker där djur spelar en viktig roll!

Det har vore litt vanskeleg å komme på bøker kor dyr er sentrale. Men etter å ha sovet på det over natta, har eg komt fram til tre bøker:

1. Den første boka eg tenker på er barndomsfavoritten Løven, heksa og klesskapet av C. S. Lewis. Eg veit ikkje kor mange gonger eg las denne boka, men eg kjenner at eg får lyst til å lese ho ein gong til bare eg tenker på ho. Denne nydelege historia om dei fire barna som reiser til eit land på andre sida av kleskapet, kor dei får hjelp av dyra til å redde verda frå den onde heksa. Løva Aslan er det viktigaste dyret, men det er mange andre dyr som hjelper dei i kampen mot den onde Heksen Hvit.

2. Den neste boka eg tenker på er Doppler av Erlend Loe, kor hovudpersonen flyttar ut i skogen og slår leir saman med ein elg som han kaller for Bongo, etter far sin som slett ikkje heitte Bongo (er det ikkje fantastisk med slike språkkritiske utsegn?). Doppler tar avstand frå samfunnet og utvilker eit herleg vennskapsforhold til denne elgen.

3. Mengele Zoo av Gert Nygårdshaug er sommarfuglar svært sentrale for hovudpersonen Mino, guten som overlever masakren av landsbyen fordi han er på sommarfugljakt. Den same sommarfuglen blir seinare signaturen til terroristgruppa Mino er leidar for, som kjempar mot dei store selskapa som øydelegg jungelen.

På TV i kveld

I kveld skal eg kose meg på sofaen med selskap frå Jane Marple. Ingenting er som god, gammaldags britisk krim, ein søndagskveld.

Er du enig? Då anbefaler eg NRK1 kl. 21.00!

Kva er toleranse?

Toleranse er eit omgrep som stadig blir brukt i debattar. Ein roser dei som har mykje toleranse og ein kritiserer dei som er intolerante, ja det å vere intolerant er blitt eit ganske grovt skjellsord. Men kva er eigentleg toleranse?
Nynorskordboka presenterer tre betydningar av ordet:

1	med.: toleevne ha høg, låg t- for noko
2	det å bere over med meiningane el. åtferda til andre; tolsemd (2) vise t- i livssynsspørsmål
3	tillate avvik frå ei norm gjenga har ein t- på 1/1000 mm

Det er den andre betydninga av ordet toleranse, å bere over med meiningane eller åtferda til andre, eg vil sjå nærmare på.

Det har skjedd noko med samfunnet vårt. For femti år sidan var det radikalt å snakke om kvinner som ikkje arbeidde heime og foreldre som ikkje budde saman med ungane sine. Homofili var ulovleg og ekteskapet var så godt som uoppløyseleg. Dei rådande normene har forandra seg. Sambuarar og aleineforeldre har mange av dei same rettane som gifte foreldre. I fjor blei det vedteke ein kjønnsnøytral ekteskapslov, og kvinner som vil vere heime med ungane sine må forklare dei dei møter kvifor dei ikkje vil arbeide.

Dei standpunkta som var radikale nokre tiår tilbake, er normative i dag. Og dei som står for synspunkter som var normative for nokre tiår tilbake er ikkje bare konservative, men dei er også intolerante. Nina Karin Monsen er ei av desse. Ho har eit verdisyn som har fått medienorge til å rope om toleranse når ho denne veka har vunne Fritt Ord Prisen. Det at ho har fått prisen, vitnar om at det er radikalt å vere konservativ i samfunnsdebatten. Det er mainstream å forfekte dei radikale ideane, medan dei konservative ideane møter sterk motstand.

Mykje av kritikken mot Nina Karin Monsen går på at ho er intolerant. Ho tolererer ikkje folk som lever annleis enn henne og derfor fortener ho ikkje Fritt Ord Prisen. Men kva er det med desse kritikarane, dei som snakkar om toleranse, og som likevel ikkje tolererer utsagna hennar? I mine auge viser dei like lite toleranse, som dei kritserer Monsen for å vise. Dei ber ikkje over med meiningane hennar. Det begynner å sjå ut som om toleranse-omgrepet er forbehalde for dei med politisk korrekte meiningar. Har ikkje dei konservative rett til å bli møtt med toleranse for sine meiningar? Er det ikkje nettopp dei upopulære ideane vi treng å høyre i samfunnsdebatten, dei ideane som setter evna til å bere over med andre sine meiningar på prøve?

Eg ønsker meg ein samfunnsdebatt som er prega av toleranse, også ovafor dei som uttrykker meiningar som blir kritisert for å vere intolerante. Derfor vil eg, til tross for at eg på langt nær er enig i det Monsen står for, likevel gratulere henne med Fritt Ord Prisen.

Arto Paasilinna - Den ulende mølleren

Den ulende mølleren
1981
Oversatt av Nøste Kendzior
Aschehoug 2006
218 sider

Gunnar Huttunen kjem flyttande til ei lita nord-finsk bygd, kjøper ei gammal mølle, setter ho i stand og forsøker å etablere seg som ny møllar i bygda. Han blir sett på som litt sær allereide då han kjøper den gamle mølla. Ungdommane i bygda kjem opp til han om kveldane og han underheld dei med dyreimitasjonar og imitasjonar av folk i bygda. Dette liker ikkje det etablerte bygdefolket. Då det etterkvart viser seg at denne møllaren har eit ustyrleg behov for å gå ut i skogen og ule, når han møter motgang, blir han raskt erklært galen av bygdefolket. Det hjelper ikkje at han har ein klønete måte å oppføre seg på saman med andre folk på. Bygdefolket meiner at han er ein galning som bør sperrast inne, på grunn av ulinga, herminga og eit uheldig utbrot i den lokale butikken, der Gunnar kastar vekta til kjøpmannen i brønnen. Dette fører til ei jakt på den ulande møllaren, kor bygdefolket, lensmannen og etterkvart militæret er involvert. Sjølv om folk flest meiner Gunnar er galen, får han blant anna støtte frå den utsendte hagekonsulenten, Sanelma Kÿrämö, som har kome for å lære bygdefolket å dyrke grønnsakar. Gunnar og Sanelma utvikler etterkvart eit romantisk forhald, som blir begrensa og hemma av Sanelma si frykt for at bygdefolket si vurdering av den galne mannen skal vere riktig.

Den ulende mølleren er ei passe absurd og passe realistisk bok. Gunnar Huttunen framstår som ein svært sympatisk karakter i utgangspunktet, sjølv om eg som lesar av og til ristar på hovudet, saman med Sanelma Kÿrämö, og vil spørre kvifor han handlar som han gjer. For Gunnar er svært impulsiv, og dei impulsive handlingane gjer det ikkje lettare for han å overtyde lege og lensmann om at han ikkje er galen. Som lesar synest eg litt synd i Gunnar, som stadig øydelegg for seg sjølv. Han får aldri nokon reell sjanse til å gjere reide for kvifor han oppfører seg som han gjer, og dermed blir han på mange måtar uskuldig dømd på bakgrunn av folkesnakket. Samtidig har Gunnar skuld i det ryktet han har fått. Som lesar blir eg usikker på korleis eg skal forhalde meg til Gunnar. Han er ikkje fullt så galen som bygdefolket vil ha det til. Samtidig gjer han mange dumme ting, som gir grunnlag til fordommar og frykt, kanskje nettopp fordi han ikkje får tak i dei gjeldande normene.

Paasilinna skildrer denne framveksten av kollektive fordommar og frykt, og viser fram dei sosiale mekanismene som verkar når eit individ ikkje klarar å tilpasse seg samfunnet han lever i. Samtidig skildrar han Gunnar, som utan tvil er annleis, på ein veldig fin måte. Gunnar har sin eigen rasjonalitet, og sjølv om denne ikkje stemmar med bygdefolket sin rasjonalitet, får lesaren ta del i Gunnar sin tankegang og bakgrunnen for handlingane hans. Dette skapar ei spenning i boka, mellom sympatien for Gunnar og ei forståing for bygdefolket sine reaksjonar ovanfor Gunnar. Denne historia om normar og fordommer ovanfor dei som er annleis enn det dominerande fellesskapet har jo blitt fortald før. Likevel er Paasilinnas variant veldig god. Dei absurde elementa gjer boka underhaldande. Og den sympatiske måten forteljarstemma lever seg inn i tankesettet til Gunnar Huttunen på, gjer boka svært god.

Historia om Gunnar Huttunnen og Sanelma Kÿrämö er i tillegg ei vakker historie om eit skjørt og sårbart forhald, som utvikler seg til tross for ei rekkje prøvelsar.

Den ulende mølleren er ei flott bok. Ho tapar ein del på dårleg korrekturlesing, mange skrivefeil og einskilde svært underlege formuleringar. Dette vitner om sløvt arbeid frå Aschehoug si side, og slikt synest eg er skuffande, når eg les ei ellers god bok. For boka var svært god.

Doris Lessing

The grass is singing
Perennial 1950
205 sider



Mi første bok i Litteraturas nobelprisvinnar-utfordring er The grass is singing av Dorris Lessing. Etter å ha lese denne boka lurer eg fælt på kvifor eg ikkje har lese Lessing tidlegare. Boka blei rett nok kjøpt inn for over eit år sidan, og har blitt liggande i skal-lese-stabelen min ganske lenge, men likevel - eg gleder meg allereide til å lese meir av denne dama.

I første kapittel bli Mary Turner drepen av tenaren Moses. Det neste kapitlet blir eit sprang tilbak i tid, og vi får høyre historia om Mary sin barndom, ungdom og voksne liv. Mary er ei sjølvstendig og urban kvinne som, etter å ha opplevd eit sosialt press mot det å vere singel, ender opp med å gifte seg med bonden Dick Turner. Ho flytter frå byen, kor ho trivst både med jobb og fritidsaktiviteter til ein gård på landet i Rhodesia. Ho mistrivst sterkt med livet på gården. Mannen Dick jobbar så godt som heile døgnet, utan å tene særleg mykje pengar. Mary blir nedtrykt, irritabel og etterkvart deprimert av dette livet på farmen.

Forteljarstemma i boka held ei distanse til karakterane og denne distansa smittar over på lesaren. Dette er eit effektivt grep, som gjer at Mary blir skildra som ein person med svært mange usympatiske trekk på ein truverdig måte. Eg merkar at eg som lesar blir irritert på henne, fordi ho ikkje tar litt meir ansvar. Ho mistrivst på farmen, men ho gjer ikkje noko med dette. Ho misliker ektemannen sin og klandrar han for si ulykke. Men ho forsøker ikkje å ta initiativ til å gjere situasjonen betre for seg sjølv.

Bøndene sitt forhold til the natives, som arbeidar for dei er rystande. Det var heilt sikkert slik forholdet mellom svart og kvit var under kolonitida, men det er likevel sterkt å lese om mennesker som blir behandla som dyr og som ikkje har rett til å snakke til dei dei arbeidar for. For meg som lever i Norge i år 2009 er dette ein uverkeleg tanke. The grass is singing gir eit innblikk i eit tankesett som er veldig fjernt frå mitt, og som eg opplever som svært brutalt.

The grass is singing er ei bok som gir meirsmak - og då er det jo godt at Lessing har skrive så mange bøker som ho har, så eg får anledning til å lese meir!

Det finaste eg veit

Virrvarr har utfordra lesarane til å presentere det finaste ein veit i bloggen sin, og på denne måten lage noko fint saman. Eg synest dette var ein veldig fin tanke.

Noko av det finaste eg veit er å vere saman med folk eg veit eg kan vere trygg på.
Dette har Haldis Moren Vesaas skrive så vakkert om:

Ord over grind

Du går fram til mi inste grind,
og eg går òg fram til di.
Innanfor den er kvar av oss einsam,
og det skal vi alltid bli.

Aldri trenge seg lenger fram,
var lova som gjalt oss to.
Anten vi møttest tidt eller sjeldan
var møtet tillit og ro.

Står du der ikkje ein dag eg kjem
felle det meg lett å snu
når eg har stått litt og sett mot huset
og tenkt på at der bur du.

Så lenge eg veit du vil koma i blant
som no over knastande grus
og smile glad når du ser meg stå her,
skal eg ha ein heim i mitt hus.

Eg anbefaler forresten å gå inn på Virrvar sitt Revolusjonære Roteloft og lese alle dei flotte tekstane som står i kommentarfeltet hennar. Her er det mykje fint lesestoff, på søndagskvelden.

Tematrio - Jerusalem

Det var så vidt eg ikkje gløymde at det var mandag i dag. Men heldigvis kom eg på det, og fekk med meg Lyrans tematrio.

Denne veka er det ikkje så åpenbart for meg kva eg skal svare, men etter å ha tenkt meg godt om (og lagt inn rom for ei litt vidare tolking av spørsmålet enn kva teksten strengt tatt gir rom for) har eg komt fram til eit svar.



Berätta om tre romaner som har någon koppling till Jerusalem och/eller Mellanöstern!

1. Lyran ber om romaner. Og eg kjem på ein roman som heilt åpenbart er ein roman, som har kopling til Jerusalem og Midtausten, nemleg Selma Lagerlöfs Jerusalem. Denne handlar om ei gruppe svenske bønder som reiser til Jerusalem for å leve i eit religiøst kollektiv der. Eg las boka då eg var 17, like etter at filmen hadde kome ut, så eg hugser ikkje så mange detaljar. Men eg hugsar at dette var den første Selma Lagerlöf-boka eg las, og at ho åpna augene mine for eit stort og flott forfattarskap.

Sånn i farta, trur eg Jerusalem er den einaste romanen eg kjem på at eg har lese, med handlinga lagt til Jerusalem. Eg kan sjå mot Midtausten og nevne Orhan Pamuk, men den einaste romanen eg har lese av han fortalte eg om i nobel-trioen, så eg lar han liggje. Derimot ser eg litt bort frå spørsmålet om romanar og trekker fram to andre bøker med handling lagt til Midtausten.

2. Jobs bok i Bibelen er ingen roman, men likevel ei episk forteljing som eg er svært glad i. Boka stammar frå Midtausten, og eg trur dette er den sterkaste litterære drøftinga av mennesket sine vilkår eg nokon gong har lese. Boka er bygd opp med ei rammeforteljing og ei lang rekke dialogar. I rammeforteljinga får lesaren vite at Job er ein rettferdig mann og at Gud let Satan sette han på prøve gjennom å ta frå han alt og ramme han med sjukdom. Vidare får vi lese ei rekkje dialogar mellom Job og dei tre vennene hans, kor vennene til Job forsøker å forklare kvifor han som er rettferdig må lide. Job held fast på at dette er urettferdig og at svara til vennene ikkje er gode nok. Til slutt blir Job frikjendt av Gud, eller av ei tale i stormvinden. Dei spørsmåla som blir stilde her, blir stilde igjen og igjen, i eit utal av dei verka som har blitt kanoniserte som viktige verk i verdslitteraturen. Kvifor må mennesket lide? Eg veit ikkje om det er eit spørsmål ein kan finne svar på, men Jobs bok gir i alle fall ei svært god drøfting av dette spørsmålet.

3. Diwan-trilogien av Gunnar Ekelöf er heller ingen roman, men eit episk dikt kor handlinga er lagt til Midtausten, eller Orienten. "Diwan över Fursten av Emgion" (1965), "Sagan om Fatumeh" (1966) og "Vägvisare till underjorden" (1967) utgjer tilsaman ein omfattande diktsyklus. Trilogien inneheld ei rekke poetiske høgdepunkt. Eg blir i alle fall ikkje ferdig med å lese desse dikta, igjen og igjen, slik det gjerne er med Ekelöf si dikting.

Bøker i kofferten

Eg er alltid så redd for å ikkje ta med meg nok lesestoff når eg reiser på ferie, anten eg skal vere borte eit par dagar eller fleire veker, må eg vere sikker på at eg har nok bøker i kofferten.

Eg har faktisk gløymd å ta med bøker på ferie ein gong, for å oppdage at tyske bokhandlarar bare selgjer tyske bøker. Eg kan stave meg gjennom tyske tekstar, men det er ikkje ferielesing. Etter å ha tråla ei rekkje bokhandlarar på jakt etter engelske bøker fann eg tilslutt The kite runner. Dette var forsåvidt ei svært god bok, som eg neppe ville ha kjøpt heilt utan vidare, på grunn av min grunnleggjande skepsis ovanfor bestselgjarar. Så alt i alt var det kanskje heldig at eg ikkje hadde hugsa å pakke bøker, og dermed fekk lese The kite runner.

Men eg er redd for å ikkje ta med meg nok lesestoff på ferie. Eg er også redd for å vere på ferie og oppdage at eg ikkje har nokon bøker eg har lyst til å lese der og då. Derfor må eg alltid passe på å ta med meg mange nok bøker på tur, i mange nok ulike sjangrar. Denne påsken hadde eg dermed med meg desse bøkene i kofferten:


The grass is singing av Doris Lessing, Det hvite huset av Orhan Pamuk, Dødsmerket av P. D. James og Den ulende mølleren av Arto Paasilinna. Det er viktig å ha med seg fire bøker på ein 2 døgn lang hyttetur. Eg rakk lese halvparten av The grass is singing. Resten av bøkene har bare fått seg ein luftetur.

Det er langt frå første gongen eg har komt heim med kofferten full av bøker eg ikkje rakk lese. Men eg tenker at det er betre å ha med for mange bøker enn for få. Dersom eg har for mange bøker med meg på tur, kan eg bare ta dei med heim igjen, ikkje sant?

Paul Auster - Illusjonenes bok

Illusjonenes bok
Aschehoug 2002
Oversatt av Jon Rognlien
326 sider



Eg liker coveret på denne boka. Det viser ein kvitt dress, utan mann inni seg, som går gjennom ein tom kinosal. Det er noko absurd og samtidig svært realistisk over denne illustrasjonen. Og dette passar svært godt til boka. For boka er svært realistisk og svært absurd, på same tid.

Litteraturprofessor David Zimmer har mista kona og to sønnar i ei flyulykke. Etter ein lengre sorgperiode med whiskeyflaska framføre TV-skjermen, kjem han tilfeldigvis over stumfilmane til Hector Mann. Dei får David til å le, og dermed bestemmer han seg for å sjå alle filmane Hector Mann har laga. Hector Mann var ein viktig figur i Hollywood på 20-talet, men han forsvann plutseleg utan spor. Det er rimeleg å anta at han er daud. I byrjinga av 80-talet, fekk ei rekke museum tilsendt kopiar av Mann sine arbeid, anonymt. David reiser rundt til musea og skriv ei bok om filmane til Mann. Ei tid etter at han er ferdig med denne boka, får han eit brev frå Frieda Spelling, som hevdar at ho er kona til Hector Mann, at Hector Mann lever og at han har laga fleire filmar etter forsvinninga si. David tvilar sjølvsagt, men let seg etterkvart overtyde av Alma, som har vekse opp på ranchen til Hector og Frieda. Det viser seg at Hector Mann har laga ei rekke filmar som skal destruerast innan 24 timar etter at han er daud. Dei skal ikkje visast til publikum.

Plottet er i seg sjølv absurd. Ei stor del av historia handlar om korleis Mann, som på den tida var verdsberømt frå filmlerretet og kunne kjennast igjen av kinopublikum på kvart eit gatehjørne, klarar å forsvinne og skape seg eit liv isolert frå samfunnet. Dette i seg sjølv gir rom for ei lite sannsynleg, men likevel svært spennande historie.

Mann er i ein svært privilegert økonomisk situasjon, som gjer at han har råd til å lage film for kunsten si skuld. Han er ikkje hemma av at dei konvensjonane publikum krev, fordi han lagar ikkje film til publikum. Målet med filmane er at dei skal destruerast utan å bli sett. Dette reiser eit spørsmål om formålet med kunsten. Kva er formålet med filmane, dersom dei ikkje skal visast for eit publikum? Hector Mann lagar film for filmen si skuld, og spørsmålet blir jo kan ein lage kunst for kunsten si skuld? Dette blir problematisert gjennom at David og Alma, som fortel hilstoria om Hector sine filmar har eit ønske om å vise desse filmane fram. David beskriver fleire gonger Hector sitt prosjekt som eit nihilistisk prosjekt. Formålet med filmane er ikkje publikum, men denne intetheten.

Filmane speler ei sentral rolle i boka. Fleire av Hector Mann sine filmar blir skildra i detalj, nærast bilete for bilete. Den lengste filmskildringa strekker seg over meir enn 20 sider. Det er veldig spesielt for meg som lesar å lese desse filmskildringane. Det kjennest ikkje som om eg les i ei bok, men som om eg faktisk ser ein film. Detaljrikdommen i desse skildringane imponerer meg.

Personane i boka er realistiske. David Zimmer, enkemannen som forsøker å drukne sorgen i alkohol, blir skildra på ein truverdig måte, utan sentimentale klisjèar. Dei lange monologane hans er nøkterne og samtidig svært fengande. Forfattaren brukar eit rikt språk og oversettinga er svært god.

Eg likte Illusjonenes bok svært godt. Handlinga er fengande og ny, språket er godt og dei filosofiske spørsmåla boka reiser, blir reist på ein ny måte.

Regnvêrsdikt

Det høljer ned i dag! Det er kanskje ein klisjè, men eg tenker gjerne på Obstfelders "Regn", når eg sit inne og høyrer lyden av dei utallege regndråpane som treff betongen på verandaen utføre. Det er ein lyd eg liker, i alle fall så lenge eg kan sitte inne og høyre på han.

Eg liker godt dette diktet. Det er svært enkelt oppbygd. Samtidig er rytmane og lydane i diktet så veldig deskriptive. Det er nett som om rytmane, bokstavrima og dei klanglege elementa i diktet får fram lyden av regnvêret. Diktet høyrest ut som regnvêr, og regnvêret høyrest ut som diktet. Slik at eg ikkje kan klare å unngå å tenke på rytmane og klangane i dette diktet, når eg høyrer lyden av regn utføre vindauget mitt. Bare les det og høyr etter:

"Regn"
Sigbjørn Obstfelder (1893)

En er en og to er to -
vi hopper i vand,
vi triller i sand.
Zik zak,
vi drypper på tag,
tik tak,
det regner idag.
Regn, regn, regn, regn
øsende regn,
pøsende regn,
regn, regn, regn, regn
deilig og vådt
deilig og råt!
En er en og to er to -
vi hopper i vand,
vi triller i sand.
Zik zak,
vi drypper på tag,
tik tak,
det regner idag.

Litteraturas nobelpris-utfordring

Forrige veke oppdaga eg kor få nobelprisvinnarar eg har lese. Denne veka oppdaga eg at den svenske bloggen Litteratura har gåande ei utfordring om å lese ein nobelprisvinnar i månaden. Dei begynte med LeClezio i februar. Eg LeClezios Gullfisken rundt jul og hopper over han i denne omgang. I mars var det Doris Lessing og i april er det Orhan Pamuk som skal lesast. Denne utfordringa passer meg veldig godt, sidan eg akkurat har innsett at eg har lese alt for få nobelprisvinnarar i utgangspunktet. Eg vil vere med på dette, og kjem til å finne fram The grass is singing og Det hvite slottet som årets påskelesing. Trur eg skal klare å ta igjen forspranget - det er jo ikkje så stort.

Tematrio - Deckara (eller krim, på godt norsk)

Forrige veke starta Lyran, skribenten bak bloggen Lyrans Noblesser, opp ein tematrio. Kvar veke stiller ho eit spørsmål, kor vi lesarar skal kåre våre topp-tre forfattarar eller bøker innafor denne kategorien.

Forrige veke var det nobelprisvinnarar. Ikkje bare fekk eg mange gode lesetips, men på deltakarlista var det også mange nye, spennande bloggar eg kunne besøke. Så dette synest eg var eit svært godt initiativ frå Lyran.

Eg hadde store forventningar då eg stod opp i dag, og var rask med å finne ut kva som var denne vekas tematrio. Spørsmålet Lyran stiller i dag er:

"Vilka är dina tre favoritdeckare? Presentera en bok, författare eller romanfigur."

1. plassen går til krimdronninga over alle, nemleg Agatha Christie, med romanfiguren Miss Marple. Miss Marple er mi absolutte favoritt-krimheltinne, der ho sullar rundt, går i vegen, irriterar etterforskarane og til slutt løyser saka. Eg liker denne gamle dama. Også liker eg den koselege, litt gammalmodige og saktegåande britiske krimmen godt.

2. plassen går til P. D. James og Dalgliesh. P. D. James. Også her snakkar vi om saktegåande britisk krim, sjølv om handlinga ligger litt nærare oss i tid.

3. plassen er eg litt usikker på. Eg er ikkje overbeigeistra for moderne krim. Det kan vere underhaldande nok, men det er noko med det liksom-realistiske miljøet som blir fyllt med superheltar, action og dramatikk, som eg ikkje klarer å trivst hundre prosent i. Men til tross for dette har eg sansen for Harry Hole, Jo Nesbø sin alkoholiserte politietterforskar. Eg liker denne figuren såpass godt at han fortener den tredje prisen.

Per Petterson

Ut og stjæle hester
Oktober 2003
246 sider
Eg begynte å lese denne boka på onsdag - og fredag blei det kunngjort at Per Petterson hadde vunne Nordisk Råds litteraturpris. Allereide då hadde eg komt langt nok til å synest at dette var velfortent.

Det er ikkje ofte eg opplever at eg har lyst til å begynne på ny på første side i ei bok, når eg har lese ho ferdig. Men då eg las siste side av Ut og stjæle hester fekk eg lyst til å begynne på ny. Bare for å få lov til å vere i den heilt spesielle stemninga som boka skapte i meg, litt lenger. Samtidig er dette ei bok det er vanskeleg å skrive om, nettopp fordi det er stemninga som gjer ho så god. Det einaste eg kan seie heilt sikkert er at eg anbefaler ho på det varmaste.

Per Petterson blir stadig omtalt som usentimental og med eit finslipt språk. Eg er enig. Bare språket i seg sjølv gjer boka verdt å lese. I tillegg er det ei vakker historie om den gamle mannen som tenker tilbake på den sommaren han var 15, og om korleis minner blir forma og utvikla gjennom eit langt liv.

Ut og stjæle hester er ei nydeleg bok. Eg er glad eg endeleg fekk lese ho. Og eg gleder meg til å lese meir av Petterson. Eg har prisvinnarboka liggande ulest, framleis.