Philip Roth

Indignation
Jonathan Cape 2008
233 sider


Dette orange og grønne coveret fanga blikket mitt i bokahandelen ein dag i haust. Kanskje fordi det liknar på ein orienteringspost i skogen? Eg er ikkje heilt sikker, men det var noko med coveret på boka som gjorde at eg bare måtte kjøpe henne. Då eg i tillegg la merke til at det var Philip Roth som stod bak boka var saken avgjort. Her kan de lese første kapittelet.

Indignation begynner som ein utviklingsroman, ein amerikansk jødisk gut, Marcus Messner, son av ein kosher-slaktar er i 1950 den første i familien som skal ta høgare utdanning. Like etter at den klassiske ramma er presentert, med heimen og tilhøva der og Marcus som reiser bort. Eg leser dei første 50 sidene og lurer på kva overskrifta "under morphine" betyr, før det oppklårande avsnittet kjem og hentar romanen ut frå den klassiske utviklingsromanen sine rammer:

"And even dead, as I am and have been for I don't know how long, I try to reconstruct the mores that reigned over that campus and to recapitulate the troubled efforts to elude those mores that fostered the series of mishaps ending in my death at the age of nineteen"
(s.54)

Dermed blir det som begynte som ein klassisk utviklingsroman ei forteljing frå ein døyande gut som har levd eit alt for kort liv. Forteljinga om den jødiske straight-A-studenten som rømmer frå sin paranoide far, som ikkje finner seg til rette mellom romkameratane sine og som mest av alt fryktar å miste college-plassen sin og bli sendt til Korea for å døy, er lett å lese og fengande. Marcus er ein narscisistisk, sjølvsentrert og konfliktsky ung gut, som ikkje tek noko særleg initiativ i forhold til dei rundt seg. Han brukar snarare mykje energi på å vere oppgitt, sint eller indignert over korleis livet hans utviklar seg, medan han sjølv bare følgjer med, passivt og utan ta ansvar. Han har ingen konkrete mål, verken for studia eller for livet vidare, men han trur at dersom han jobbar hardt nok vil alt ordne seg for han. I eigne auge er han den mest seriøse og den mest pliktoppfyllande studenten, ikkje eingong proffessorane tek det faglege arbeidet alvorleg nok for Marcus.

Marcus har potensial til å gjere det stort, han er intelligent og velartikulert. Han blir sett av Dean Caudwell, som inviterer han til ein prat om problema med å venne seg til det sosiale livet på skulen. Caudwell framstår på den eine sida som ein trugsel for den sjølvretteferdige Marcus, men på den andre sida framstår han, for lesaren, som ein omtenksam mann som tilbyr Marcus rettleiing, noko Marcus sjølvsagt avslår, og kanskje er det dette som er det første alvorlege feilsteget Marcus tek.

Den siste setningen i romanen er:

"(...) and thus have postponed learning what his uneducated father had been trying so hard to teach him all along: of the terrible, the incomprehensible, way one's most banal, incidential, even comical choises achieve the most disproportionate result."
(s. 231)

Dette er men andre ord ein roman som manar til å ta ansvar for eigne val og eigne handlingar, gjennom å vise eit fatalt eksempel på korleis livet blir for ein som ikkje gjer det.