Lyrikk på ein søndag - S

Det er søndag og søndagslyrikkutfordringa har komme fram til bokstaven s.

1. S for surrealisme, retninga som med utgangspunkt i Andrè Breton sine surrealistiske manifest søkte å nå fram til det oververkelege, ved å leggje fornufta til side. Ein av teknikkane surrealistane brukte, var automatskrift, som gjekk ut på å finne fram til måten tanken eigentleg verkar på, gjennom å skrive utan å tenke. Presenter eit dikt som er influert av surrealismen.

2. Sentrallyrikk er eit samleomgrep for lyrikk som tematiserer dei store spørsmåla, livet, døden, kjærleiken og naturen. Presenter eit sentrallyrisk dikt.

3. Og sist, men ikkje minst: Presenter eit dikt av ein diktar på S.

--------------

1. I essaya sine avviser Gunnar Ekelöf at han i det heile tatt høyrer til i nokon retning. Han tek avstand frå -ismer i det heile tatt. Det at kunstnarar liknar kvarandre, er ifølgje Ekelöf eit resultat av at dei skriv i same tid og let seg inspirere av den same tidsånda (eg finn ikkje dette essayet i skrivande stund, så eg får ikkje sitert korrekt, men det er sånn nokonlunde dette Ekelöf skriv på ein litt meir velartikulert måte). Men sjølv om Ekelöf ikkje ville blir kalla surrealist, er det vanskeleg å oversjå den surrealistiske påverkninga, som kjem til uttrykk i diktinga hans. Og i diktet "Sonatform denaturerad prosa" er den surrealistiske påverkninga kanskje mest eksplisitt:

krossa bokstävlarna mellan tänderna gäspa vokaler
elden brinner i helvete kräkas och spotta nu eller aldrig jag
och svindel du eller aldrig svindel nu eller aldrig.
vi börjar om

krossa bokstävlarna makadam och tänderna gäspar
vokaler, svetten rinner i helvete jag dör i mina vindlingar
kräkas nu eller aldrig svindel jag och du. jag och han hon det.
vi börjar om. jag och han hon det. vi börjar om. jag och han
hon det. vi börjar om. jag och han hon det. skrik och rop:
det går fort vilken rasande fart i luft och helvete i mina vind-
lingar som vansinnet i luften svindel, skrik och rop: han fal-
ler han har fallit. det var bra det gick fort vilken rasande fart
i luft och helvete i mina vindlingar kräkas nu eller aldrig
svindel jag och du. jag och han hon det. vi börjar om. jag
och han hon det. vi börjar om. jag och han hon det. vi bör-
jar om. jag och han hon det

vi börjar om
krossa bokstävlarna mellan tänderna gäspa vokaler, el-
den brinner i helvete kräkas och spotta nu eller aldrig jag och
svindel du eller aldrig svindel nu eller aldrig.

2. Olaf Bull er ein diktar eg stadig vender tilbake til, og eg trur ikkje eg kjem på eit betre dikt som tar opp både livet, døden og kjærleiken enn "Fra mezzaninvinduet":

Samtidige i rummets bleke dage
staar jeg og hun, min slanke elskerinde.
Vi drikker med vort hjertes gjemte pulser
den samme stund, som til os begge rinder -
og stille skal vi staa og kløve lyset,
der er fra tider, da vi ikke levet,
og som vil strømme med sit skraae skjær
dybt ind i tider, da vi ikke er - - -

Og der er døde sommerdøgn i lyset,
som hælder gjennem vindvets løvguirlandre -
og denne dybe kveld vil gaa tilbage
og flyde tonløst sammen med de andre!
Naar streifed det mig sidst, det lys som blinder --
det meningsløse, rige straaleskin,
som tænder dundet paa en kvindes kinder,
der ikke aner hvorfor hun er min?

Vi staar i drømmedrysset ifra solen,
som flimrer bag den øverbøide pinje;
jeg ser din hofte gjennem blaatøiskjolen,
hvor den er endelig i form og linje.
Jeg ser paa dine solbelyste hænder
med perlefine porer i sin hud,
hvor alt er nært og fast! Hvor alting ender!
og ingenting er evighed, o Gud!

Men fjernt paa sletten ser jeg ogsaa lue
Soractes gamle bjerg og Tiburs høie,
og pinjekronen over vindvets bue
blir nu en haand, som skygger over øiet.
Og fra en anden mezzanin man spiller
- Chopin - og vakt af hvide hænder raser
i søvnløs ring hans liljebleke triller
bagt tunge, rosenfyldte romervaser.

3. Då eg var yngre var eg veldig glad i "Den fyrste songen" av Per Sivle. Det er ein vakker tekst og sjølv om vi ofte tenker at det er ein barnesang, er det ein tekst som tåler å lesast som eit dikt:

Den fyrste Song eg høyra fekk,

var Mor sin Song ved Vogga;
dei mjuke ord til Hjarta gjekk,
og kunde Graaten stogga.

Dei sulla meg so undarleg,
so stillt og mjukt te sova;
dei synte meg ein fager Veg
upp fraa vaar vesle Stova.

Den Vegen ser eg enno tidt,
naar eg fær Auga kvila;
der stend ein Engel, smiler blidt,
som berre ei kann smila.

Og naar eg sliten trøytnar av
i Strid mot alt som veilar,
eg høyrer stillt fraa Mor si Grav
den Song som all Ting heilar.