Lyrikk på ein søndag - F

God søndag, kjære lesarar!

Det er tid for F i lyrikkutfordringa. F'en har vist seg å vere ein vanskelegare bokstav enn eg hadde forventa. Men eg har klart å komme fram til tre spørsmål knytta til bokstaven.

1. Frammandgjering er eit omgrep som blei brukt av dei russiske formalistane, for å markere forskjellen mellom daglegspråket og det litterære språket. Dei meinte at ein språkbrukar og lesar har lett for å få eit automatisk forhald til språket, kor gjenkjenning av ord og strukturar gjer at lesaren ikkje legg merke til kva han faktisk les. Victor Skjlovskij meinte at det litterære språket skulle marke avstand til det automatiserte kvardagsspråket, gjennom bruk av frammandgjerande verkemidler, som fekk lesaren til å leggje meir merke til forma. Eksempler på frammandgjerande verkemidler kan vere er metaforar og anna biletspråk, gjentakingar og parallellismer.

Presenter eit dikt kor språket er annleis enn kvardagsspråket.

2. Presenter eit dikt av ein diktar med namn på F.

3. Det er mai, og i mai er vi nordmenn ekstra opptekne av fridom. Presenter eit dikt som handlar om fridom, på eit eller anna nivå.

---------------------------------------------

1.
Diktet "Mitt hjerte" av Jens Bjørneboe er bygga opp omkring ei rekke metaforar som blir stadig meir utvida. Biletspråket fører språket i diktet bort frå den kvardagslege uttrykksmåten, og er samtidig med på å gjere diktet svært rikt på innhald.

MITT HJERTE
Mitt hjerte det er et foreldreløst barn,
det har hverken hjem eller sted å bo,
det har ikke klær, ikke mat og sko,
det har hverken seng eller barnetro.
Det har ingen ro. .

Mitt hjerte det er en fattiggutt.
Han vandrer bestandig fra gård til gård,
han tigger om brød og en melketår,
han tigger om klut å ha på et sår.
Og han tar hva han får. .

Han tigger om filler og ting å ha på,
å få sitte på krakken og hvile en stund,
å få ligge på låven å ta seg en blund.
Men så stanger en stut, og så bjeffer en hund.
En mann bruker munn. .

Mitt hjerte det er et foreldreløst barn,
Det har glemt sin mor. Det har glemt sin far.
Men det spør etter dem overalt hvor det drar.
Og det spørsmål er alt hva det eier og har.
Og det får ikke svar.

*

Så tok jeg i hånden den fattiggutt
og talte til ham: Du vet at du er
den eneste ting ved meg selv jeg har kjær,
Din far har du søkt både fjernt og nær.
Han er ikke her.

Din far han bor bak blåner syv.
Der har han det vakreste slott som fins,
og finner du dit, blir du glad til sinds.
Mitt hjerte, mitt hjerte, da blir du prins.
Da blir du prins.

2.
Min diktar på F er Kolbein Falkeid. Falkeid har eit enkelt og kvardagsleg språk, og er ein svært lett tilgjengeleg diktar. Eit av dei finaste dikta hans, er dette enkle diktet om vener:

Det er langt mellom venner

Det er langt mellom venner.
Mellom venner står mange bekjentskaper
og mye snakk.
Venner ligger som små lysende stuer
langt borte i fjellmørket.
Du kan ikke ta feil av dem.

3.
"Einsamflygningar" av Haldis Moren Vesaas er eit dikt som kan lesast som ei tematisering av det å leite etter fridom:

Einsamflygningar

Barn, ikkje le av den fuglen
som flaksar så hjelpelaust av stad.
Vinden har skilt han frå dei andre
som flyg over havet i ei jamn, tett rad.

Vinden valde ut denne eine
og kasta han ut av den usynlege lei
som fuglar av hans slag plar følje.
Han er ikkje lenger ein av dei.

Sin eigen veg han må finne,
eller? om han trøytnar om litt?
si tapt, la seg falle, gå under,
slik går det desse einsame tidt.

Det mørknar vidt over havet.
Ei frostnatt kvesser sine jarn.
Ein fugl flyr einsam under stjerner.
Ikkje gråt for denne fuglen, barn.