Tematrio - Jerusalem

Det var så vidt eg ikkje gløymde at det var mandag i dag. Men heldigvis kom eg på det, og fekk med meg Lyrans tematrio.

Denne veka er det ikkje så åpenbart for meg kva eg skal svare, men etter å ha tenkt meg godt om (og lagt inn rom for ei litt vidare tolking av spørsmålet enn kva teksten strengt tatt gir rom for) har eg komt fram til eit svar.



Berätta om tre romaner som har någon koppling till Jerusalem och/eller Mellanöstern!

1. Lyran ber om romaner. Og eg kjem på ein roman som heilt åpenbart er ein roman, som har kopling til Jerusalem og Midtausten, nemleg Selma Lagerlöfs Jerusalem. Denne handlar om ei gruppe svenske bønder som reiser til Jerusalem for å leve i eit religiøst kollektiv der. Eg las boka då eg var 17, like etter at filmen hadde kome ut, så eg hugser ikkje så mange detaljar. Men eg hugsar at dette var den første Selma Lagerlöf-boka eg las, og at ho åpna augene mine for eit stort og flott forfattarskap.

Sånn i farta, trur eg Jerusalem er den einaste romanen eg kjem på at eg har lese, med handlinga lagt til Jerusalem. Eg kan sjå mot Midtausten og nevne Orhan Pamuk, men den einaste romanen eg har lese av han fortalte eg om i nobel-trioen, så eg lar han liggje. Derimot ser eg litt bort frå spørsmålet om romanar og trekker fram to andre bøker med handling lagt til Midtausten.

2. Jobs bok i Bibelen er ingen roman, men likevel ei episk forteljing som eg er svært glad i. Boka stammar frå Midtausten, og eg trur dette er den sterkaste litterære drøftinga av mennesket sine vilkår eg nokon gong har lese. Boka er bygd opp med ei rammeforteljing og ei lang rekke dialogar. I rammeforteljinga får lesaren vite at Job er ein rettferdig mann og at Gud let Satan sette han på prøve gjennom å ta frå han alt og ramme han med sjukdom. Vidare får vi lese ei rekkje dialogar mellom Job og dei tre vennene hans, kor vennene til Job forsøker å forklare kvifor han som er rettferdig må lide. Job held fast på at dette er urettferdig og at svara til vennene ikkje er gode nok. Til slutt blir Job frikjendt av Gud, eller av ei tale i stormvinden. Dei spørsmåla som blir stilde her, blir stilde igjen og igjen, i eit utal av dei verka som har blitt kanoniserte som viktige verk i verdslitteraturen. Kvifor må mennesket lide? Eg veit ikkje om det er eit spørsmål ein kan finne svar på, men Jobs bok gir i alle fall ei svært god drøfting av dette spørsmålet.

3. Diwan-trilogien av Gunnar Ekelöf er heller ingen roman, men eit episk dikt kor handlinga er lagt til Midtausten, eller Orienten. "Diwan över Fursten av Emgion" (1965), "Sagan om Fatumeh" (1966) og "Vägvisare till underjorden" (1967) utgjer tilsaman ein omfattande diktsyklus. Trilogien inneheld ei rekke poetiske høgdepunkt. Eg blir i alle fall ikkje ferdig med å lese desse dikta, igjen og igjen, slik det gjerne er med Ekelöf si dikting.