Lyrikk på ein søndag - D

Det er søndag igjen og tid for dikt. Vil du vere med så heng på - denne veka er det bokstaven D som er utgangspunktet for assosiasjonane mine.



1.
Den franske filosofen Jaques Derrida har skrive mykje om dikt og diktlesing. Blant anna er han oppteken av sjangeren si rolle i essayet ”La loi du genre” (Sjangernes lov). Ein sjanger er ifølgje Litteraturvitenskapelig leksikon

betegnelse for de overordnede klasser for inndeling av ulike typer litteratur.

Dikt blir delte inn inn i sjangrar, og einkvar sjanger har sine kjenneteikn.

Derrida meiner at det er slik at kva gong dette kjenneteiknet eller merket opptrer i ein tekst, blir det også forandra. Ein kvar tekst tilhøyrer ein sjanger og er slik ein deltakar i denne, samtidig som han bidreg til å endre og skape den sjangeren teksten tilhøyrer og deltek i. Eller sagt med Christian Refsum sine ord:

Sjangerens betydning for litteraturen er paradoksal i den forstand at sjangernes lovverk bare eksisterer i realiseringen av dem, og hver realisering endrer dem (Lyrikkens liv, 230)

Kva tankar gjer du deg om å dele inn og kategorisere dikt i ulike sjangrar etter ulike kjenneteikn? Er det nyttig for oss vanlege lesarar, eller er dette aktivitet for spesielt interesserte akademikarar?

2.
Presenter eit dikt av ein forfattar på D.

3.
Den kanadiske litteraturforskaren Northop Frye meiner at eit dikt består av babble og doodle. Babble er det rytmiske og musikalske, medan doodle er visuelle apsekter, som linjedeling, strofeoppbygging og typografi, poetiske bileter og metaforer.

Presenter eit dikt kor doodle-aspektet er særskilt sentralt.



1.
Eg tenker at kategorisering av dikt til ei viss grad kan ha ei hensikt. Men ofte kan det øydeleggje det umiddelbare i lesinga dersom ein blir for oppteken av å leite etter kjenneteikn og dele inn i kategoriar. Likevel er sjangrane, som Derrida seier, i konstant endring, og det kan vere interessant å lese dikt i bestemde sjangrar i eit utviklingsperspektiv, for å forsøke å sjå på desse endringane.

2.
Hildegunn Dale er ein spennande forfattar. Ho skreiv diktsamlinga Sea, say and see – ei historie i 2006. Denne diktsamlinga kan, gjennom undertittelen ”ei historie” stå som eit eksempel på ein tekst som ikkje let seg innordne i nokon sjangar. Ho er både lyrikk og epikk, men eg trur ikkje eg ville plassert ho innafor episke dikt, likevel, men det er knytta til det formelle.

Det er mange dikt i denne diktsamlinga og historia som eg kunne ville dele med dykk. Eit av dei er:

To steinar slepper inn litt vatn

mellom seg,

det er alltid slik i byrjinga. Bylgjene kryp

opp i bassenget.

Det er ingen samtale. Ho lengtar etter

Vatnet som ein stad å vere i, lytte til.

3.
Det japanske haiku-diktet er ein diktsjangar kor doodle-aspektet står svært sentralt. Dei formelle og typografiske reglane er svært strenge, diktet skal bestå av 17 rytmiske einingar over tre linjer, med 5 einingar i første linje, 7 i andre og 5 i tredje.

Tomas Tranströmer har skrive ei haikusuite i ti delar. Her kjem 9. del:

Döden lutar sig
och skriver på havsytan.
Kyrkan andas guld.

*
Det har hänt något
Månen lyste upp rummet.
Gud visste om det.

*
Taket rämnade
och den döda kan se mig.
Detta ansikte

*
Hör suset av regn.
Jag viskar en hemlighet
för att nå in dit.

*
Scen på perrongen.
Vilken egendomlig ro -
den inre rösten.